Integracyjna działalność Kościoła warmińskiego w pierwszych latach po II wojnie światowej

Abstract

W 1945 r. południowe Prusy Wschodnie, ale bez Królewca, znalazły się w granicach państwa polskiego. Całe dawne dominium warmińskie rządzone do 1772 r.przez biskupów i kapitułę warmińską, kraj katolicki było pod rządami polskimi. W wyniku działań wojennych ziemie wschodniopruskie doznały ogromnych zniszczeń i wyludnienia. Już w 1945 r. w wyniku osadnictwa zmieniał się demograficzny i wyznaniowy obraz tych ziem. Ludność niemiecka została wysiedlona, a ludność mazurska i warmińska odmawiająca przyjęcia polskiego obywatelstwa też musiała te ziemie opuścić. Do 1945 r. katolicy byli jakby diasporą wśród wyznawców ewangelickich. Po 1945 r. wszystko się odwróciło, ludność w większości była katolicka. Kapłani niemieccy ustąpili miejsca duchownym polskim, którzy przyjechali na Warmię i Mazury wraz z polskimi osadnikami. Władze państwowe odmówiły biskupowi warmińskiemu Maksymilianowi Kallerowi kontynuacji rządów biskupich w warmińskiej diecezji. Dr Teodor Bensch został administratorem diecezji. W 1956 r. Tomasz Wilczyński otrzymał nominację na biskupa w Olsztynie, lecz dopiero Józef Drzazga został pełnym ordynariuszem warmińskim po unormowaniu stosunków polsko-niemieckich. Księża katoliccy odegrali niezwykle ważną rolę w procesie zasiedlania ziem, a tym samym integracji ludności. Otwierając kościoły, budowali poczucie stabilizacji, likwidując poczucie tymczasowości. W zmieniającej się politycznej polskiej rzeczywistości Kościół stał się przeciwnikiem władz państwowych. Księża zaczęli doznawać szykan, wypychano Kościół z działalności społecznej. Na Warmii i Mazurach schronienie znalazło wielu żołnierzy podziemia zbrojnego, organizacji politycznych i księży ściganych przez komunistyczne władze. Ze strony tych władz doznawali oni represji. A jednak mimo nieustających szykan nie zmniejszały się wpływy Kościoła, świątynie wciąż były pełne wiernych. Kościół integrował ludzi przybyłych z różnych stron dawnej Polski, obejmował ich opieką nie tylko duszpasterską. Kościół pomagał w odnajdywaniu dawnej świetności Warmii. Na bazie historii tworzył podwaliny zrywania z tymczasowością i pomagał mieszkańcom w procesach zakorzeniania się na nowej ziemi.