„Impresa: Calando poggiando”, „Krótkość żywota” i „Na toż” Daniela Naborowskiego jako parafrazy tetrastychów Pierre’a Matthieu i Claude’a Guicharda

Alicja Bielak

doi:10.32798/pflit.116

Abstract

Journeys of Daniel Naborowski to France (between 1605−1608), except for the tour of diplomatic duty on behalf of Janusz Radziwiłł, were also an occasion for coming into contact with poets from the court of Henry IV. One of the popular literary movements of that time was moral poetry also called moral tetrastichs (established by Guy de Pibrac). Among the members of this current were Pierre Matthieu and Claude Guichard, aulic poets and historians. The aim of this article is to show resemblances and parallels between writings of the above mentioned poets and poems by Daniel Naborowski (Impresa: Calando poggiando, The Brevity of Life) and pieces ascribed to him (On this, Secular Alternation).

Highlights

Równolegle z księciem Radziwiłłem gościł tam jego śmiertelny wróg spod Guzowa, marszałek Zygmunt z Mirowa Myszkowski i, jak zaświadcza Jakub Sobieski, wśród dwornych uprzejmości, doszło do rozmów na temat rebelii Radziwiłła, której Henryk IV nie pochwalał3
W chwilach wolnych od dyplomatycznych obowiązków Naborowski prawdopodobnie zetknął się z poetami i intelektualistami przebywającymi na dworze Henryka IV − znany Polakowi Isaak Casaubon opiekował się biblioteką króla od 1603 roku4; Jean Passerat, którego Naborowski tłumaczył5, był jednym z najwierniejszych panegirystów-rojalistów, którzy wspierali króla w burzliwej pierwszej połowie lat dziewięćdziesiątych XVI wieku; Honorat de Porcheres Laugier, autor sławetnego sonetu Sur les yeux de la marquise de Monceaux, parafrazowanego przez Polaka (Na oczy królewny angielskiej), wychwalał w nim piękno oczu metresy Henryka IV, Gabrielle d’Estrees, czym prawdopodobnie zaskarbił sobie miejsce w prestiżowym zbiorze najznamienitszych poetów królewskich Le Parnasse des plus excellens poetes de ce temps (Paris 1607)6
25 Przejrzane zbiory włoskieScipione Bargagli, Dell’imprese (Venetia: Francesco de’ Franceschi, 1594), Giulio Cesare Capaccio, Delle imprese trattato (Napoli: Horatii Salviani, 1592), Giovanni Ferro, Ombre apparenti nel teatro d’imprese ([Venetia: Giacomo Sarzina] 1629), Principio Fabrici, Delle allusioni, imprese et emblemi sopra la vita (Roma: Appresso Bartolomeo Grassi, 1588), Paolo Giovio, Dialogo dell’Imprese (Vinegia: Gabriele Giolito de’ Ferrar, 1557), Bartolomeo Taegio, Il Liceo de’ virtuosi (Melano: Pietro et Francesco Tini, 1571–1572: vol I–II), Emmanuele Tesauro, Il Cannochiale Aristotelico o sia Idea delle argutezze heroiche vulgarmente chiamate imprese (Torino: Giovanni Sinibaldo, 1654); francuskie: Henri Estienne, L’Art de faire les devises (Paris: Jean Pasle, 1645), Claude-Francois Menestrier, L’art des emblemes (Lyon: Benoıt Coral, 1662), Pierre le Moyne, De l’art des devises

Summary

Journeys of Daniel Naborowski to France (between 1605−1608), except for the tour of diplomatic duty on behalf of Janusz Radziwiłł, were an occasion for coming into contact with poets from the court of Henry IV. Książę marzył bowiem o zawarciu koalicji protestanckiej z Francuzami, Alicja Bielak przeciwko frakcji katolickiej w Rzeczypospolitej. Prawdopodobnie po raz pierwszy jako dyplomata Naborowski towarzyszył swemu preceptorowi w podróży do Francji w latach 1603 i 1604, a następnie zimą na przełomie 1605 i 1606 roku. Radziwiłłowi przyświecała zapewne myśli uformowania protestanckiej koalicji przeciw frakcji katolickiej reprezentowanej w kraju przede wszystkim przez króla Zygmunta III Wazę. W chwilach wolnych od dyplomatycznych obowiązków Naborowski prawdopodobnie zetknął się z poetami i intelektualistami przebywającymi na dworze Henryka IV − znany Polakowi Isaak Casaubon opiekował się biblioteką króla od 1603 roku; Jean Passerat, którego Naborowski tłumaczył, był jednym z najwierniejszych panegirystów-rojalistów, którzy wspierali króla w burzliwej pierwszej połowie lat dziewięćdziesiątych XVI wieku; Honorat de Porcheres Laugier, autor sławetnego sonetu Sur les yeux de la marquise de Monceaux, parafrazowanego przez Polaka (Na oczy królewny angielskiej), wychwalał w nim piękno oczu metresy Henryka IV, Gabrielle d’Estrees, czym prawdopodobnie zaskarbił sobie miejsce w prestiżowym zbiorze najznamienitszych poetów królewskich Le Parnasse des plus excellens poetes de ce temps (Paris 1607).

Relacja z tego pełnego kurtuazji spotkania

25 Przejrzane zbiory włoskie