Imponderabilia perswazyjne. (Poza)kognitywne uwarunkowania skuteczności argumentacji

Abstract

W przedstawianym tekście omawiam kognitywne i pozakognitywne uwarunkowania skuteczności perswazji i argumentacji, które nazywam imponderabiliami perswazyjnymi, ze względu na dobrze znane trudności z operacjonalizacją ich oddziaływania w konkretnych sytuacjach problemowych. W związku z tym zajmuję się również konstytutywnymi elementami perswazji i omawiam ich własności z funkcjonalno-pragmatycznego punktu widzenia. W szczególności, zwracam uwagę na: 1) nieprzystawalność formalno-logicznych modeli argumentacji do realiów komunikacji perswazyjnej; 2) konieczność uwzględnienia w badaniach nad argumentacją i perswazją podmiotowej, zaksjologizowanej wizji rzeczywistości jako ważnego układu odniesienia dla funkcjonowania „środków dowodowych”; 3) niejednorodność strategii uzasadniania przekonań odwołujących się do różnych źródeł poznania; 4) wagę pytań filozoficznych związanych z tym, co nieuwarunkowane w ludzkim myśleniu i egzystencji. Całości dopełniają konstatacje dotyczące nie-dowodowej i nie-koniecznościowej natury argumentacji oraz roli krytycznej dyskusji w harmonizowaniu niewspółmiernych, podmiotowych wizji rzeczywistości partnerów interakcji.