Identification of Psychosocial Risks Affecting Academic Staff in Higher Education Institutions

Abstract

İşyeri ekosistemine zarar verme potansiyeli olan tehlikeler (fiziksel, kimyasal, biyolojik, ergonomik, psikososyal) ve tehlikelerden kaynaklı risklerin önlenmesi ve sınırlandırılması, ekosistemin korunması, varlığının devam ettirilmesi ve geliştirilmesi için önemlidir. Psikososyal tehlikelerden kaynaklı riskler çalışanları ve onların ailelerini ve sosyal ilişki içerisinde olduğu çevresini etkileyerek bedensel, sosyal ve ruhsal yönden zarara neden olmaktadır. Öğretim elemanları merkeze alındığında öğretim elemanı- öğretim elemanı, öğretim elemanı- öğrenci, öğretim elemanı- idari personel arasında görev, eğitim ve sosyal yönden sürekli bir ilişki bulunmaktadır. İnsan ilişkilerinin yoğun olduğu yükseköğretim kurumlarında görevli öğretim elemanı psikososyal risklere maruz kaldığında bu durum onun bedensel ve zihinsel yönden zarar görmesine neden olmaktadır. Bunun sonucu olarak öğretim elemanının motivasyonu azalmakta, öğretim performansı düşmekte, üretkenliği azalmakta, işe devam edememektedir. Bu olumsuz durumlar bilimsel çalışmaların niteliği ve niceliğinin azalmasına ve eğitim- öğretimde kalitenin düşmesine neden olarak yükseköğretim kurumlarının ve ülkenin bilimsel, sosyal ve ekonomik yönden gelişmesine engel olmaktadır. Bu çalışmanın amacı, Türkçe’ye çevrisi yapılan ve bilimsel bir model olan Kopenhag Psikososyal Anketi (COPSOQ- The Copenhagen Psychosocial Questionnaire) kullanılarak öğretim elemanlarını etkileyen psikososyal riskleri belirlemektir. Araştırmanın örneklem grubunu Türkiye’de faaliyet gösteren yükseköğretim kurumlarında görevli öğretim elemanları oluşturmuştur. Tesadüfi örnekleme tekniği dikkate alınarak 2022 yılı Mart- Haziran ayları arasında 2697 öğretim elemanına uygulanan anketten alınan veriler için istatistiksel analiz yapılmıştır. 25 boyut ile 9 değişken arasında anlamlı farklılıkların görüldüğü bu çalışma, yükseköğretim kurumlarında görev alan öğretim elemanlarını etkileyen psikososyal riskleri göstermiştir. Bu çalışma ile psikososyal risklerin belirlenmesi için belirlenen sorular farklı araştırma modelleri için kullanılabilecektir. Ayrıca öğretim elemanlarını belirleyen psikososyal risklerin doğru belirlenmesine ve önlenmesine imkân verecektir.