Hedonic hunger, desire to eat, and risk of obesity in shift workers: A cross-sectional study

Abstract

Amaç: Bu çalışmada, vardiyalı sistemde çalışmanın obezite riski üzerine olan olası etkisinin anlaşılabilmesi için; bu sistemde çalışan bireylerin hedonik açlık, yeme arzusu durumlarının belirlenmesi ve bu durumların obezite belirteçleriyle olan ilişkisinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Yöntem: Çalışma en az 6 aydır aynı çalışma düzenine sahip, 19-64 yaş arası, 226 sağlık personeli ile gerçekleştirilmiştir. Bireylerle yüz yüze yapılan görüşmelerde bireylerin tanımlayıcı özellikleri (yaş, cinsiyet, medeni durum, eğitim durumu) sorgulanmış, antropometrik ölçümleri (vücut ağırlığı, boy uzunluğu, bel çevresi) alınmış, beden kütle indeksi hesaplanmış ve hedonik açlık durumlarının saptanabilmesi için Besin Gücü Ölçeği, yeme arzusu durumlarının saptanabilmesi için de Yeme Arzusu Ölçeği uygulanmıştır. Bulgular: Çalışmada vardiyalı çalışan bireylerin gündüz çalışan bireylere göre Yeme Arzusu Ölçeği alt boyutlarından yeme kontrolünden yoksun olma olasılığı ve yemek öncesinde veya sırasında yaşanabilecek duyguların puanlarının daha yüksek olduğu bulunmuştur (p<0.05). Ayrıca vardiyalı çalışan bireylerin obezite belirteçlerinden olan beden kütle indeksi değerleri ile Besin Gücü Ölçeği toplam puanı ve alt boyutlarından besin ulaşılabilirlik, besin mevcudiyeti puanları arasında düşük düzeyde, pozitif yönde; Yeme Arzusu Ölçeği alt boyutlarından olan niyet ve planlama, yeme kontrolünden yoksun olma olasılığı ve deneyimleme suçluluğu puanları arasında orta düzeyde, pozitif yönde ilişkilerin olduğu görülürken; yine bu gruptaki bireylerin bel-boy oranları ile besin ulaşılabilirlik ve deneyimleme suçluluğu puanı arasında orta düzeyde pozitif yönde bir ilişki olduğu görülmüştür (p<0.05). Vardiyalı çalışan bireylerin çoklu regresyon analizi katsayı sonuçları incelendiğinde ise bireylerin bel-boy oranı düzeylerinin Besin Gücü Ölçeği puanlarını istatistiksel olarak anlamlı düzeyde etkilediği saptanmıştır (p<0.05). Sonuç: Bu çalışma vardiyalı çalışma sisteminin gelişen hedonik açlık ve artan yeme arzusu ile obezite üzerinde etkili olabileceğine işaret etmektedir.