Godność człowieka jako podstawa sprawiedliwości

Wojciech Dziedziak

doi:10.17951/g.2019.66.1.87-99

Abstract

<p>W artykule podjęto zagadnienie podstaw sprawiedliwości. Pomimo dominujących narracji o konwencjonalnym charakterze tej kategorii przyjęto, że podstawą sprawiedliwości jest przyrodzona godność człowieka. Sprawiedliwość znajduje swą realną, bytową podstawę w godności człowieka. Tak zatem wiążąca się z samą istotą człowieka przyrodzona (wrodzona), niezbywalna, nieutracalna godność jest podstawą sprawiedliwości i jej wymogów nakazujących „oddać każdemu to, co mu się należy” (<em>suum cuique tribuere</em>), oddać „każdemu, co jest jego”, co jest własne, co jest należne. A chodzi o naturalne uprawnienia, prawa człowieka, z których najbardziej elementarne to prawo do życia i prawo do osobowego rozwoju. Zagwarantowanie/urealnienie tych uprawnień, podstawowych praw człowieka, nie jest kwestią jakiejś konwencji, uzgodnień, umowy, woli prawodawcy czy gier politycznych, lecz kwestią sprawiedliwości – naturalnej sprawiedliwości.</p>

Highlights

The article discusses the issue of the fundamentals of justice
which is associated with the essence of man
rudimentary of which is the right to life

Summary

Szerzej

Na forum Organizacji Narodów Zjednoczonych personalista Jacques Maritain postawił w centrum dyskusji godność każdej osoby ludzkiej i przyczynił się do uznania tej kategorii za podstawę międzynarodowego systemu ochrony praw człowieka. Preambuła Deklaracji zaczyna się następująco: „Zważywszy, że uznanie przyrodzonej godności oraz równych i niezbywalnych praw wszystkich członków wspólnoty ludzkiej jest podstawą wolności, sprawiedliwości i pokoju na świecie [...]”, a art. Preambuła również w dalszej części odwołuje się do godności: „[...] zważywszy, że ludy Narodów Zjednoczonych potwierdziły w Karcie swą wiarę w podstawowe prawa człowieka, w godność i wartość osoby ludzkiej”. Przyjęto, że prawa człowieka wywodzą się z przyrodzonej godności osoby ludzkiej. Zacytujmy też fragment Preambuły Konwencji o Prawach Dziecka: „[...] zgodnie z zasadami zawartymi w Karcie Narodów Zjednoczonych uznanie wrodzonej godności oraz równych i niezbywalnych praw wszystkich członków rodziny ludzkiej jest podstawą wolności, sprawiedliwości oraz pokoju na świecie [...]”34.

46. Taką intuicję zdaje się wyrażać stara sentencja stoików

19. Szerzej

SUMMARY