GÖKSEL BAKTAGİR’İN KÜRDİLİHİCAZKAR TAKSİMLERİNİN MAKAMSAL ANALİZİ

Abstract

Göksel Baktagir, Kânuni Ömer Efendi, Âmâ Nâzım Bey, Kânuni Hacı Arif Bey, Vecihe Daryal, Erol Deran gibi virtüözlerden sonra kanun icrasına getirdiği yenilikçi yaklaşımlar ve icra tekniği açısından artık ekol olarak görülen bir sanatçı olmakla beraber, yaptığı birçok besteleriyle de Türk saz mûsikîsi formlarını yeniden canlandıran, birçok kanuni ve bestekâra ilham olmuş önemli bir kanun icracısı ve bestekârdır. Bu çalışma Göksel Baktagir’in Kürdilihicazkâr taksimlerindeki seyir anlayışını tespit etmek, kullandığı çeşniler, dörtlü ve beşlileri ortaya koyarak Arel-Ezgi-Uzdilek nazari sistemiyle karşılaştırmak amacı ile yapılmıştır. Çalışma, Göksel Baktagir, taksim ve Kürdilihicazkâr makamı ile ilgili literatürün taranması ve mevcut durumun ortaya koyulması sebebi ile “betimsel” bir araştırmadır. Verilerin çözümlenme aşamasında içerik analizi tekniği kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemi Göksel Baktagir’in albümlerinde ulaşılabilen dört Kürdilihicazkâr taksimden oluşmuştur. Kendisiyle yapılan ön görüşme neticesinde albümlerinde yaptığı bütün taksimler tek tek ele alınmıştır. Makamsal niteliği olan 15 taksim belirlenmiş ve bunlardan Kürdilihicazkâr makamında olan dört taksim incelemeye alınmıştır. Yapılan analizler sonucunda, Baktagir’in Kürdilihicazkâr taksimlerinin Arel-Ezgi-Uzdilek sistemiyle genel itibariyle örtüştüğü, Kürdilihicazkâr makamını birleşik ve şed olmak üzere iki şeklini de kullandığı belirlenmiştir. Bunun yanı sıra Kürdilihicazkâr makamının ana dizisi içerisinde yer almayan Gerdaniye’de Uşşak, Rast’ta Uşşak, Tiz Neva’da Buselik ve Şehnaz’da Çargâh çeşnilerinin kullanıldığı, ayrıca Kürdilihicazkâr makamında var olan Nim Zirgüle’de çeşnisiz ve Acemaşiran’da Buselik çeşnilerinin kullanılmadığı belirlenmiştir.