Gentrification from Country: Sivas İşhanı Köyü-Eğri Köprü Mahallesi

Abstract

Soylulaştırma olgusu, günümüzde kent ve kentle ilgili disiplinler tarafından sıklıkla incelenen bir araştırma konusudur. Özellikle post-endüstriyelleşen kentler üzerinden tartışılan olgu Türkiye’de sınırlı bir çerçevede ve büyük kentler üzerinden incelenmektedir. Bu çalışmada ise henüz büyük şehir statüsü kazanamamış, sanayileşme basamaklarını tamamlayamamış, Sivas ili özelinde, bir köy örneğinden hareketle, soylulaştırmanın işleyiş biçimi ve gündelik hayattaki karşılığı betimlenmeye çalışılmaktadır. Çalışmanın inceleme alanı olarak Sivas İşhanı Köyü seçilirken sürecin açıklanması için Philip Clay’in (2008) dörtlü basamaklandırmasının yanı sıra, iletişim sürecinin çözümlenmesi için Yılmaz Bilecen’in (2019) onlu kodlamasından faydalanılmıştır. İşhanı Köyü’nde soylulaştırma süreci, köyün ekenek alanı olan, tepe kısmında TOKİ’lerin yapılması ile son birkaç yıl içerisinde başlamaktadır. İşhanı Köyü’nün ekenek alanı olmaktan çıkan araziler günümüzde “lüks konutların” yer aldığı bir semte dönüşmüştür. Beyaz yakalı ve orta sınıfta yer alan kişilerin yaşamayı tercih ettiği mahallenin üst kısmı, ilk kez oturuma 2007 yılında yoksul aileler için yapılan TOKİ konutlarıyla birlikte açılmıştır. Soylulaştırmada öncü rolü üstlenen akademisyenler çevredeki diğer sitelere doğru yayılım gösterirken farklı gelir grupları aynı alan içerisinde birlikte yaşamaya başlamış ve akademisyenler kültürel dönüşümü hızlandırmıştır. Çalışmada bu dönüşüm gündelik hayata yansımaları ile birlikte tartışılmaktadır. Çalışmada yöntem olarak son on yıldır mahallede yaşanarak gerçekleştirilen doğrudan gözlemin yanı sıra, yüz yüze gerçekleştirilen mülakatlarla; köylüler, mahallede yaşayanlar ve muhtarlarla görüşülmüş ek olarak Sivas Belediyesi’ne ait faaliyet raporları ve mahallede yer alan duvar yazıları incelenmiştir. Görüşmeler yarı yapılandırılmış mülakat tekniği ile gerçekleştirilirken diğer materyaller niteliksel metin analizinden hareketle incelenmiştir. Çalışmanın sonucunda görülmüştür ki, hızla gerçekleştirilen soylulaştırma Clay’in soylulaştırma modeli uyumlu bir şekilde hareket edilmekte ve Yılmaz Bilecen’in geliştirdiği kodlarla uyumlu sonuçlar içermektedir. İşhan Köyü’nde soylulaştırma süreci, köyün ekenek alanı olan, tepe kısmında TOKİ’lerin yapılması ile son birkaç yıl içerisinde başlamaktadır. İşhan Köyü’nün ekenek alanı olmaktan çıkan araziler günümüzde “lüks konutların” yer aldığı bir semte dönüşmüştür. Beyaz yakalı ve orta sınıfta yer alan kişilerin yaşamayı tercih ettiği mahallenin üst kısmı, ilk kez oturuma 2007 yılında yoksul aileler için yapılan TOKİ konutlarıyla birlikte açılmıştır. İlk dönemlerinde alt yapı ve ulaşım sorunlarının yaşandığı mahalleye KARDEŞLER TOKİ ya da İŞHAN TOKİ olarak hitap edilmiş ve lokasyon konutlar üzerinden tanımlanmıştır. Siteye bir yıl sonra yeni blokların, çarşının eklenmesi ve ardından üniversiteye yakınlığından dolayı Akademisyenler Sitesi ve villalarının, bekarlar için sadece kiralama yoluyla ikamet edile bilinen stüdyo tipi dairelerin yapılması ve öğrenciler için yurt açılması gibi etmenlerle soylulaştırma süreci hızlanmıştır. Saçaklanarak yerleşim alanın altına ve üstüne doğru ilerleyen konut stoku TOKİ’leri çevreleyip, ekenek alanı tahrip ederken, mahallede konut fiyatları ve kiralar yükselmiş özellikle, on yılını dolduran kiracılar için süreç sorunları da beraberinde getirmiştir. Soylulaştırmada öncü rolü üstlenen akademisyenler çevredeki diğer sitelere doğru yayılım gösterirken farklı gelir grupları aynı alan içerisinde birlikte yaşamaya başlamış ve akademisyenler kültürel dönüşümü hızlandırmıştır. Çalışmada bu dönüşüm gündelik hayata yansımaları ile birlikte tartışılmaktadır.Çalışmada yöntem olarak son on yıldır mahallede yaşanarak gerçekleştirilen doğrudan gözlemin yanı sıra, yüz yüze gerçekleştirilen mülakatlarla; köylüler, mahallede yaşayanlar ve muhtarlarla görüşülmüş ek olarak Sivas Belediyesi’ne ait faaliyet raporları ve mahallede yer alan duvar yazıları incelenmiştir. Görüşmeler yarı yapılandırılmış mülakat tekniği ile gerçekleştirilirken diğer materyaller niteliksel metin analizinden hareketle incelenmiştir.Çalışmanın sonucunda görülmüştür ki, hızla gerçekleştirilen soylulaştırma Clay’in soylulaştırma modeli uyumlu bir şekilde hareket edilmekte ve Yılmaz Bilecen’in geliştirdiği kodlarla uyumlu sonuçlar içermektedir.