Geleneksel Sokak Karakterini Oluşturan Fiziksel Bileşenlerin Bahtiyar Yokuşu ve Hacı Osman Sokak Üzerinden Değerlendirilmesi

Abstract

Hızlı nüfus artışı, sanayileşme, sosyal yaşam koşullarındaki değişimler, bilinçsiz müdahale ve restorasyonlar, koruma amaçlı imar planlarının yetersiz olması ve hızlı teknolojik gelişmeler kentlerde bir kimlik kargaşasının oluşmasına yol açmaktadır. Bu kontrolsüz kentleşme ve yenidünya şartlarına uyum sağlama çabası sonucunda kentlerin mekânsal kimliğini yansıtan dokularda tahribatlar yaşanmaktadır. Buna bağlı olarak kentlerimizin geleneksel sokak dokuları da bozulma eğilimine girmektedir. Kahramanmaraş’ın geleneksel sokaklarında da bu bozulma gözlenebilir. Son yıllarda kimlik kavramının gündemde olması ile, yerel yönetimlerin kentlerin tarihini canlandırmak üzere yaptıkları çalışmalarda bir artış söz konusudur. Bu durum, geleneksel kentsel mekân ve konutların koruma ve onarım çalışmalarına görsel ve kültürel açıdan daha anlaşılabilir olmasını sağlayan diğer fiziksel bileşenlerin dâhil edilmesi gerekliliğini arttırmaktadır. Bu bağlamda çalışma, Kahramanmaraş’ın geleneksel sokaklarının en belirgin iki örneği olan Bahtiyar Yokuşu ve Hacı Osman Sokak karakterlerinin oluşumuna katkıda bulunan fiziksel bileşenlerin ve niteliklerinin belirlenmesi üzerine kurgulanmıştır. Çalışmanın yöntemi üç aşamadan oluşmaktadır. Öncelikle çalışma kapsamında, sokakların karakterini belirleyen fiziksel bileşenler hakkında detaylı bir literatür taraması gerçekleştirilmiştir. Bu taramalarda, konut-avlu/bahçe-sokak düzeninin geleneksel sokak karakterini oluşturan bileşenler arasında en dışavurumcu unsurlar olduğu ortaya çıkmaktadır. Çalışmanın ikinci aşamasında, araştırma alanının fiziksel bileşenlerinin nitelik ve nicelikleri belirlenmiştir. Son aşamada ise, geleneksel sokak dokusuna katkıda bulunan fiziksel bileşenlerin ilişkileri değerlendirilmiştir. Çalışma sonucunda Kahramanmaraş’ın geleneksel sokak dokusunu tarihi konutlar şekillendirmekte olup bu dokuyu karakterize eden en önemli fiziksel bileşenin ise kapı (%86) olduğu belirlenmiştir.