Formuły trynitarne we wschodnich i zachodnich modlitwach eucharystycznych

Abstract

Sakramenty chrztu i Eucharystii stanowią centrum liturgii Kościoła, gdyż są uroczystą celebracją tajemnicy wiary oraz wskazują na te treści, które stanowią kluczowy punkt odniesienia dla życia wszystkich wierzących. Fakt ten widać przede wszystkim w tym, że od samego początku istnienia Kościoła obrzędy chrztu i Eucharystii stanowią pierwsze i najważniejsze świadectwo wiary w Trójcę Świętą oraz są wyznaniem tej wiary. Ta ogólna obserwacja wyznacza perspektywę niniejszego studium, w którym pokazujemy, w jaki sposób w liturgii następowała pewna ewolucja wiary w Trójcę Świętą i jak doszło do utrwalenia tej wiary w obecnej liturgii. W niniejszym studium dokonujemy więc przeglądu formuł trynitarnych, które można znaleźć w liturgiach wschodnich i zachodnich, aby pokazać, w jaki sposób wyrażają się w nich treści trynitarne. W odniesieniu do liturgii zachodnich zwracamy szczególną uwagę na liturgię rzymską i liturgię gallikańską, które wyraźnie oddziaływały na siebie w dziejach, a obecna liturgia rzymska jest rezultatem tego oddziaływania. Pośrednim efektem rozwoju formuł trynitarnych oraz pobożności o charakterze trynitarnym jest także liturgiczne święto Trójcy Przenajświętszej, które mimo pewnych początkowych trudności zajęło na trwałe miejsce w liturgii Kościoła. Przeprowadzone analizy pokazują przede wszystkim, że liturgia Kościoła jest ważnym świadectwem wiary trynitarnej oraz szkołą jej przeżywania w kluczu soteriologicznym. Lepsze odczytanie propozycji liturgicznej mogłoby przyczynić się do ożywienia wiary trynitarnej i wydobycia jej znaczenia egzystencjalnego.