Fikcja zdarzenia historycznego w kontekście zasady skargowości.

Abstract

Proces karny jest ograniczony aktem oskarżenia wniesionym przez prokuratora. Dokument ten opisuje (lub powinien opisać), co się stało i dlaczego uważa się to za przestępstwo. Jednak, jak to często bywa, wstępny opis przestępstwa w akcie oskarżenia wymaga dalszych modyfikacji w trakcie procesu. Niektóre z tych modyfikacji są dość trywialne (data lub inne cechy ilościowe, miejsce itp.), ale inne, prowadzące do całkowitego przekwalifikowania czynu z aktu oskarżenia (tytułowa kradzież na paserstwo, oszustwo na przywłaszczenie itp.), są dość problematyczne. Według orzecznictwa wszak ani kwalifikacja prawna, ani opis zarzucanego przestępstwa nie są wiążące dla sądu, jedynie „zdarzenie historyczne” stanowiące podstawę faktyczną aktu oskarżenia stanowi granicę dla ewentualnych modyfikacji. Niestety, ostatnie orzeczenia Sądu Najwyższego wydają się być sprzeczne - niektóre akceptują wręcz nieskończone rozszerzenie granic potencjalnych modyfikacji (zdarzenie faktyczne niezależnie od „szerokości” jego zakreślenia), podczas gdy inne postulują ograniczenie takich modyfikacji, twierdząc, że pojęcie „zdarzenia historycznego” nie może być tak ogólne, by de facto umożliwić alternatywne oskarżenie. Czy „zdarzenie historyczne” jako kryterium stało się czystą fikcją? Czy istnieją jakieś ograniczenia dotyczące sposobu konstruowania faktycznego opisu przestępstwa i modyfikacji takiego opisu? Czy istnieją mechanizmy proceduralne zapewniające prawo do obrony w przypadku takich modyfikacji?