Fenyloketonuria nietypowa – ponad 60 lat badań po odkryciu tetrahydrobiopteryny

Abstract

Fenyloketonuria po raz pierwszy została opisana i zdefiniowana biochemicznie w 1934 r. przez Norwega Ivara Asbjørna Føllinga. Choroba ta jest dziedziczonym autosomalnie recesywnie zaburzeniem metabolizmu powodowanym przez mutację genu kodującego hydroksylazę fenyloalaninową, przekształcającego fenyloalaninę w tyrozynę. W latach 60. XX w. Guthrie stworzył test przesiewowy w kierunku hiperfenyloalaninemii. Fenyloketonuria stała się pierwszą chorobą diagnozowaną we wczesnym stadium przed wystąpieniem objawów klinicznych dzięki populacyjnemu badaniu przesiewowemu noworodków. Tetrahydrobiopteryna (BH4) jest niezbędnym kofaktorem dla różnych enzymów, w tym hydroksylazy fenyloalaninowej. Poznano heterogenną grupę wrodzonych zaburzeń metabolizmu BH4 bez hiperfenyloalaninemii lub z nią (fenyloketonuria nietypowa). U części chorych na fenyloketonurię klasyczną podaż BH4 przywraca zdolność metabolizowania fenyloalaniny. Odkrycie BH4 przez Kaufmana przed 6 dekadami zaowocowało otwarciem nowych ważnych obszarów badań biologicznych i medycznych.