Abstract

The article examines the expression of a person living in the area of the Southern South Aukštaitian, describing the appearance and physical characteristics, features of the character and temper, social status and relationships based on the material in the two-volume Comprehensive Dictionary of the Southern South Aukštaitian Subdialects (Vol I published in 2016, Vol II in 2019).To begin with, the study includes all sentences that use the word man. It is also based on the examples where it is replaced by pronouns (I, you, he, she etc.), kinship terms (mother, father, brother, sister, grandson, granddaughter, aunt, uncle etc.), nouns that designate individuals by the gender (boy, girl, woman, woman, man etc.) and other. All the sentences in the dictionary that speak of man are analysed.The lexicographic data show that a person (man, woman, child) is an individual living in the Southern South Aukštaitian area. He/she is a kind-hearted, sincere, open, tolerant, cheerful and witty, hardworking and creative representative of the people and dialect; also energetic and persevering, though not always physically strong and capable.The analysis carried out reveals the genesis of the concept of man, and shows the attitude of several generations to man. The illustrative sentences highlight the stereotypical image of a person living in the Southern South Aukštaitian area (cheerful, generous, and hardworking, believes in God and is superstitious, values the family etc.) and show the new emerging traits (laziness, drinking, stealing, disobeying, immoral and dishonest etc.). The analysis of the dialectical discourse reveals the difference between the archaic and contemporary approaches; the ongoing changes in material and spiritual life are revealed.The material in the dictionary reveals the wonderful harmony of man and nature, which has been formed over several centuries, with the community living in a relatively isolated, closed environment. The worldview of man living in the area of the Southern South Aukštaitian area is interwoven with the old mythological world, the mysteries of the Catholic faith, and the realities of the present. Although the world is changing, old values and customs are disappearing and villages are abandoned, people are optimistic about the world. Work, family, faith in God and man are their greatest values.

Highlights

  • Ostatnio dużym zainteresowaniem wśród etnolingwstów cieszą się litewskie słowniki gwarowe

  • Tekst słownika gwarowego stanowi jedno z najbardziej wartościowych źródeł do badań nad człowiekiem i jego otoczeniem spośród wszystkich innych danych językowych, ukazuje zmiany zachodzące w sferze materialnej i duchowej człowieka

  • Nie bez powodu słownik gwarowy jest uważany za tekst kultury

Read more

Summary

Znaczenia leksykograficzne wyrazu žmogus i jego derywaty

W południowych gwarach południowoauksztockich wyraz žmogus ‘człowiek’ jest używany w trzech podstawowych znaczeniach: 1. dowolna osoba (mężczyzna, kobieta, dziecko); 2. osoba należąca do swojej narodowości; 3. małżonek dla swojej żony, mąż[5]. Wyrazy zawierające przyrostki -elis, -ėlis, takie jak žmogelis i žmogėlis mają nie tylko znaczenie zdrobniałe czy pieszczotliwe, ale zawierają też inne subtelne odcienie znaczeniowe, np.: vienas tas iš Margionių buvo žmogelis, tai is va ižgalvojis visų vaidinimų [był jeden człowiek z Margoń, to on wymyślał różne gry] Mrc; žmogeli, kur eini, o tas sako, einu medzen karcis [człowieku, dokąd idziesz, a ten mówi, idę drwa rąbać] Dbč; itų žmogėlį muša ir muša [tego człowieka biją i biją] Šm. Forma liczby mnogiej žmoneliai [ludzie] też jest używana w znaczeniu paprasti žmonės [zwykli ludzie], np.: ir žmonelei keli liko ce, tai vat apė namus ažuoganaitį pasisodzina [i zostało tu kilka ludzi, więc wokół domu grządkę zasadzili] Zrv; kieg buvo žmonelių, dar cik keli žmones [ile było ludzi, jeszcze tylko kilka ludzi] Mrc; voj žmonelių, peraic neseka pro ciltų, pro tuos pakraščius [a ileż ludzi, nie można przejść przez most, po tych stronach] Rud. Z porównania zdań ilustracyjnych, w których występują wyrazy žmogelis, žmogėlis i wyraz žmoneliai wynika, że mają one różne nacechowanie stylistyczne. W definicjach wyrazów žmogelis i žmogėlis podaje się, że są ne używane z deprecjacją. Mieszkańcy południowej Auksztoty częściej używają wyrazu banditas, oznaczającego bandytę, mordercę

Wygląd i właściwości fizyczne człowieka
Cechy charakteru i zachowań człowieka
Stosunki społeczne
Podsumowanie
Summary

Talk to us

Join us for a 30 min session where you can share your feedback and ask us any queries you have

Schedule a call

Disclaimer: All third-party content on this website/platform is and will remain the property of their respective owners and is provided on "as is" basis without any warranties, express or implied. Use of third-party content does not indicate any affiliation, sponsorship with or endorsement by them. Any references to third-party content is to identify the corresponding services and shall be considered fair use under The CopyrightLaw.