Examining the Cognitive Structures of Classroom and Social Studies Teachers for the Concept of "Teacher" by Using the Word Association Test

Abstract

Bu çalışmanın amacı sınıf ve sosyal bilgiler öğretmenlerinin “öğretmen” kavramına yönelik bilişsel yapılarını kelime ilişkilendirme testi (KİT) aracılığıyla ortaya koymaktır. Bütüncül çoklu durum deseninin tercih edildiği araştırmanın çalışma grubunu, Samsun ilindeki çeşitli devlet okullarında görev yapan toplam 216 sınıf ve sosyal bilgiler öğretmeni oluşturmuştur. Çalışma grubu, uygun örnekleme yöntemine göre belirlenmiştir. Veriler, araştırmacılar tarafından hazırlanan KİT kullanılarak toplanmıştır. Verilerin analizinde betimsel ve içerik analiz teknikleri birlikte kullanılmıştır. Araştırmaya katılan sınıf ve sosyal bilgiler öğretmenleri, “öğretmen” kavramı ile 343 farklı kelimeyi ilişkilendirmişler ve bu kelimeleri toplamda 1888 kez tekrar etmişlerdir. Araştırmada, katılımcıların geneli tarafından öğretmen kavramı ile en çok ilişkilendirilen kelimeler; sevgi (f=81), okul (f=75) ve anne (f=71) kelimeleri olmuştur. İlişkilendirilen kelimelerin analizi soncunda on farklı tema ortaya çıkmıştır. Bu temalar; eğitim-öğretim (%33,8), karakter ve kişilik özellikleri (%21,5), milli ve manevi değerler (%17,1), aile (%7,8), zorluklar ve olumsuzluklar (%7), doğa ve çevre (%6,2), meslekler (%2,5), diğer (%1,9), eğlence (%1,2) ve beceri (%1) şeklinde belirlenmiştir. Araştırma sonucunda sınıf ve sosyal bilgiler öğretmenlerinin “öğretmen” kavramına yönelik algılarının hem benzer hem de bazı farklı özellikler taşıdığı belirlenmiştir. Sınıf öğretmenlerinin, sosyal bilgiler öğretmenlerine göre “öğretmen” kavramına karşı daha duygusal ve samimi bir algıya sahip oldukları bulgusu, araştırmanın en dikkat çekici sonuçlarından biridir. Sosyal bilgiler öğretmenlerinin ise “öğretmen” kavramını sınıf öğretmenlerine göre daha fazla olumsuzluk içeren kelimelerle ilişkilendirdikleri belirlenmiştir.