Examining Textbook Images on Values Education: Social Studies Lesson 5th Grade Example

Abstract

Ders kitapları uzun yıllardır okul sisteminin önemli bir parçası olarak görülmüştür. Öğrenci ve öğretmen arasında öğretim sürecinin takibi açısından önemli bir yer tutan ders kitapları hızla gelişen teknolojiye ayak uydurmakta zorluk çekmektedir. Yenilenen öğretim programıyla sosyal bilgiler dersi beceri ve değerlerin kazandırılması bağlamında önemli bir görev üstlenmiştir. Kazandırılması hedeflenen değerler için ders kitaplarında çeşitli görseller, haber metinleri ve okuma metinlerine yer verilmeye başlanmıştır. Bu araştırmada 5. sınıf sosyal bilgiler ders kitabı görsellerinin öğretim programındaki mevcut değerlerler açısından incelenmesi hedeflenmiştir. Nitel bir yöntem olan doküman incelemesinin kullanıldığı bu çalışmada içerik analizine başvurulmuştur. Frekans tablosu hazırlanmış, 23 öğrenci ve 15 öğretmen tarafından görsellerin değerlendirilmesi yapılmış, görsellerin kalitesi, gerekliliği, konu ile ilişkisi, olumlu ya da olumsuz olarak verdiği mesajlar irdelenmiştir. Araştırmanın ikinci kısmında ise aynı öğrenci ve öğretmenlere, belirlenen görsellerin öğretim programında belirlenmiş değerlerin kazandırılması noktasında bir mesaj verip vermediğini yorumlamaları istenmiştir. Elde edilen bulgular doğrultusunda 5. sınıf ders kitabında 13 değerin yer aldığı, 5 adet değerle ilgili (adalet, barış, eşitlik, özgürlük, tasarruf) görsellere yer verilmediği belirlenmiştir. Görsellerde en çok sorumluluk, duyarlılık, yardımseverlik ve saygı değerlerine yer verilmiştir. Kitaptaki görsellerin kalite, konu ile ilişkililik ve olumlu mesaj verme açısından sorunları olsa bile ihtiyaçları karşılayacak düzeyde olduğu tespit edilmiştir. Öğrencilerin yorumları incelendiğinde görsellerin değer anlamında hedeflenen amaca hizmet ettikleri sonucuna ulaşılmıştır. Katılımcı öğretmenlerin verdiği benzer cevaplar, ders kitabındaki görsellerin söz konusu değerler açısından yeterli olduğu sonucunu desteklemektedir. Öğrenci ve öğretmen görüşleri çerçevesinde görsellerin kaliteli, konuyla ilişkili olduğu ve verdiği mesajların yeterli olduğu tespit edilmiştir.