ÇEVİRİDE ÇOĞULDİZGE KURAMI'NA RADİKAN BİR YAKLAŞIM

Abstract

Radikan kavramı son dönemlerde özellikle de çağdaş sanatlar ve sosyoloji alanlarında sıkça kullanılan bir kavramdır. “Kök salma” olarak tanımlanan radikan aynı zamanda içerisinde değişim, gelişim ve ilerlemeyi de barındırmaktadır. Radikanda kökler ilk ortaya çıkışta değil sonradan oluşmaktadır çünkü radikan olan şey, farklı durumlar arasında hatta farklı dil, düşünce ve kültürler arasında bir geçiş yaparak ilerleyen, gelişen ve kök salandır. Radikanın doğasında hep bir ilerleme, gelişme ve bu yolla kök salma vardır. Radikan durumu aynı şekilde doğasında yer değiştirme, ilerleme, geçiş yapma ve gelişme olan dillerarası çeviride de kendini göstermektedir. Doğasında radikan olma durumu olan dillerarası çeviri sürecinden hareketle, çeviribilim açısından bakacak olursak çeviri kuramının da radikan olma özelliği gösterebileceğini söyleyebiliriz. Çeviribilim alanının en önemli kuramlarından biri olan Çoğuldizge Kuramı yazınsal metin çevirisi üzerine yoğunlaşan bir kuramdır. Kaynak bir dilde, belirli bir kültür için yazılmış olan orijinal metnin erek bir dil aracılığı ile erek kültüre aktarılması onun erek kültürdeki konumunu da belirlemektedir çünkü çeviri metin, erek kültürde merkez konuma gelip daha popüler bir durumda olabilir ve erek kültür yazınına katkıda bulunabilir. Hatta erek kültür yazınını etkisi altına alarak şekillendirebilir. Böylece erek kültürde yeni yazınsal türlerin ortaya çıkmasını veya onların daha popüler bir hale gelmesini sağlayabilir. Diğer bir deyişle, kaynak metin erek metne dönüşerek başka bir dil ve kültürde kök salıp gelişimine devam etmektedir. Kuramsal düzeydeki bu çalışmanın amacı, Çoğuldizge Kuramı’na radikan kavramı açısından farklı bir şekilde yaklaşarak kuramın radikan bir çeviri kuramı olduğunu göstermektir.