Evaluations of Karaite Scholar Jacob al-Qirqisânî on Torah Translations

Abstract

Orta çağın önde gelen Yahudi mezhepleri olan Rabbaniler ve Karailer çeşitli dinî meseleler hakkında birbirlerine eleştiriler yöneltmişlerdir. Karailerin en temel itirazı, Rabbani Yahudilerin Sözlü Tora olarak gördükleri Mişna ve Talmud’un vahiy mahsulü olmasına yöneliktir. Bu hareketin önemli temsilcilerinden biri, 10. asırda Bağdat’ta yaşayan Ya‘kup el-Kirkisânî’dir. Onun kaleme aldığı Kitâbu’l-Envâr ve’l-Merâkıb, Karailikle ilgili günümüze ulaşan en hacimli eserdir. El-Kirkisânî, bu eserde kronolojik olarak Yahudi gruplar hakkında değerli bilgiler vermekte ve onları farklı açılardan eleştiriye tabi tutmaktadır. Eserin en temel gündemlerinden biri, Karailerin muarızları olan Rabbanilerin inanç ve uygulamalarındaki dine aykırı hususları ortaya koymaktır. El-Kirkisânî’nin eleştiri konularından biri de Rabbani kaynaklardaki Tevrat ve çevirileriyle ilgili görüşlerdir. Bu çerçevede Septuagint, Targum Onkelos ve Targum Yonatan hakkındaki Rabbani düşünceleri ele almaktadır. Septuagint’in yazılış hikâyesiyle ilgili Hıristiyan ve Rabbani kaynaklardaki nakilleri eleştiren el-Kirkisânî, Rabbanilerin Septuagint’te Tanrı’nın ilhamıyla değişiklikler yapıldığı iddialarına karşı çıkarak bunu Tanrı inançlarındaki bozukluk olarak nitelemektedir. Targum Onkelos ve Targum Yonatan’daki çeviri hatalarını göstererek Rabbanilerin bu çevirileri ve mütercimlerini yüceltmelerine tepki gösteren el-Kirkisânî, Targum Onkelos’u Tevrat’la birlikte liturjide kullanmalarına da karşı çıkmaktadır. Bu çalışmada, Kitâbu’l-Envâr’daki anlatımlar Rabbani literatürdeki bilgilerle ve Tevrat çevirileriyle karşılaştırılarak incelemeye tabi tutulmakta, aynı zamanda el-Kirkisânî’yi etkileyen İslami fikirler ortaya koyulmaktadır.