Evaluating the Concept of Nation Consciousness in Teaching Japanese Literature through the Works of Natsume Soseki

Abstract

Ulus bilincinin oluşumunda, ortak dilin, kültürün ve tarihi olayların etkisi büyüktür. Uzun süre ülkesinin kapılarını kapamış Japonya için modern Japonya’nın temellerinin atıldığı Meiji Dönemi, ulus bilincinin oluşumunda önemli bir rol oynamaktadır. “Tek ulus, tek millet” (Tanabe, 2001:398-400) olduğu savunulan Japonya, bu süreçte Batı medeniyetini sindirerek, ulusun ayakta kalmasını sağlamak için “Zengin ülke, güçlü ordu” sloganıyla Batılı ülkeleri tanıyıp onların ilmini ve teknolojisini öğrenme yoluna gider. Bu çalışmada Japonya’nın ulus devlet bilincinin oluşturulduğu Meiji Dönemi yazarları dikkate alınarak Japonya’daki edebiyat öğretiminde ulus bilincinin nasıl biçimlendiği incelenmiştir. Japon Eğitim-Kültür-Spor-Bilim ve Teknoloji Bakanlığı (MEXT) açık kaynaklarında yer alan ders müfredatları, ders materyali kılavuzları ve ders kitapları incelendiğinde, ortaokul kitaplarında Natsume Sōseki’nin (1867-1916) Küçük Bey (Botchan『坊ちゃん』), lise kitaplarında Gönül (Kokoro『こころ』) eserlerinin müfredatlarına dahil edildiği gözlemlenmiştir. Eserlerin ders kitaplarına dahil edilen bölümleri incelendiğinde, ortaokul ders müfredatında yer alan Küçük Bey eseri ile geleneksel Japon ruhunun bilinci oluşturulurken, lise ders müfredatında yer alan Gönül eseriyle modern Japon insanının ruhunun öğretildiği anlaşılmıştır. Ayrıca müfredatın, geleneksel Japon ruhuyla, modern Japon ruhu arasında bir geçiş olacak şekilde düzenlenmesi ile ulus kimlik bilincinin pekiştirildiği düşünülmektedir. Yapılan bu çalışma ile geniş ölçekte “Edebiyatta Japon Ulus Bilincinin Yansıması”, dar ölçekte ise “Japonya’daki Edebiyat Öğretiminde Ulus Bilinci” üzerine yapılan çalışmalara yeni ve detaylı bir bakış açısı sunulmaktadır.