Erken Okuryazarlık Üzerinde Paylaşımlı Kitap Okumanın Rolü: Okul ve Ev Ortamı Açısından Etkileri

Abstract

Paylaşımlı kitap okuma, bir yetişkin ve bir çocuk ya da çocuk grubu arasında yetişkinin kitabı okuduğu ve tekniğine göre çocuktan farklı oranda katılımın beklendiği sosyal bir etkinlik olarak tanımlanmıştır. Kitap paylaşımı sırasında erken okuryazarlık adına büyük anlam ifade eden alıcı ve ifade edici dilin geliştiği, okuma tekniğine göre de sesbilgisel farkındalık ve yazı farkındalığı becerilerinin geliştiği literatürde desteklenmiştir. Kitap paylaşımına yönelik farklı tekniklerin ( (a) diyaloga dayalı kitap okuma/etkileşimli kitap okuma/dialogical reading, (b) paylaşımlı kitap okuma/shared book reading, (c) interaktif paylaşımlı kitap okuma/interactive shared book reading, (d) yazıyı referans gösterme/print referencing) erken müdahale kapsamında kullanıldığı araştırmalarla gösterilmiştir. Kitap paylaşımının kullanıldığı erken müdahale tekniklerinden en yararlı görülmüş teknikler olarak çocuğa en çok aktif rol veren diyaloga dayalı/etkileşimli kitap okuma ve interaktif paylaşımlı kitap okuma olmuştur.Kitap paylaşımı sırasında, paylaşımdan kazanılan verimi etkileyen belirli değişkenler mevcuttur. Buna bağlı olarak; yetişkinlerin benimsediği tutum ve davranışlar, etkileşime girilen çocuk sayısı, ev ve okul ortamı, çocukların ilgisini takip etme ve onların cevaplarını genişletme, açık uçlu sorular sorma ve çocukların etkin katılım oranı bu etkileşime etki eden faktörlerden kabul edilmektedir. Bazı araştırmacılar ebeveyn cinsiyetinin ve maternal/paternal konuşmanın da bu etkileşimde bir değişken olduğunu savunmaktadır. Bu araştırma ile paylaşımlı kitap okumanın farklı teknikleri, bu tekniklere bağlı faydaları ve kitap paylaşımı sürecini etkilediği düşünülen değişkenler ele alınmaktadır.