Ergenlik Döneminde Ebeveynden Algılanan Psikolojik Kontrol Üzerine Bir Gözden Geçirme Çalışması

Abstract

Psikoloji alanında yapılan pek çok araştırma çocuk ve ergenlerin gelişiminde ebeveynlerin önemli bir etkisi olduğunu göstermektedir. Ebeveynlerin benimsediği davranış ve tepkiler ise farklı ebeveynlik pratikleri olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu bağlamda, çocuğun özerklik kazanmasını zorlaştıran, kendisini ifade etmesine fırsat tanımayan psikolojik kontrol uygulamaları da önemli ebeveyn tepkileri olarak değerlendirilmektedir. Bu gözden geçirme çalışmasının temel amacı, psikolojik kontrolün ergenlerin gelişimleri üzerindeki etkilerinin ele alındığı farklı çalışmaların sunularak öneminin ortaya konmasıdır. Bu amaç doğrultusunda, öncelikle alanyazında psikolojik kontrol kavramının gelişimi ve farklı tanımlarına yer verilmiştir. Ardından ergenlik döneminde ebeveynden algılanan psikolojik kontrolün psikososyal gelişim ile ilişkisine değinilmiştir. Bu kapsamda, özerklik, kimlik gelişimi, kişilerarası ilişkiler, benlik saygısı, duygu düzenleme gibi boyutları içeren çalışmalar ele alınmıştır . Bir sonraki kısımda ise psikolojik ve davranışsal problemler ile ebeveynden algılanan psikolojik kontrolü konu edinen çalışmalar aktarılmıştır. Bu bağlamda, anksiyete, depresif belirtiler, problemli davranışlar gibi içselleştirme ve dışsallaştırma gibi problemlere yönelik araştırmalar sunulmuştur. Ardından, ergenlik döneminde çocuğu olan ebeveynlere yönelik bazı müdahale programlarından örnekler verilerek, etkin ebeveynlik yöntemlerinin ergen gelişimindeki olumlu etkisi vurgulanmıştır. Son olarak, alanyazında yer alan çalışmalar değerlendirilerek, araştırmacı ve uygulayıcılara yönelik öneriler sunulmuştur.