Environmental Impact Assessment EIA of Landfill of municipal waste in Urmia city using rapid assessment matrix method (RIAM)

Abstract

سابقه و هدف: با افزایش بی­رویه جمعیت در شهر‌ها دفع ایمن پسماند یک مشکل اساسی برای این کلان­ شهرها محسوب ‌می‌شود. مسئله دفن و محل آن در انتهای مسئله دفع پسماند قرار دارد. دفن پسماند ‌معمول‌ترین روش برای دفع در جوامع شهری کشور ایران و سایر کشورهای جهان محسوب ‌می‌شود. برای همین ارزیابی اثرات زیست­ محیطی آن برای کاهش اثرات زیست­ محیطی منفی بسیار مهم است. از این رو در این مطالعه اثرات زیست­ محیطی ‌محل دفن زباله ارومیه با روش ریام مورد ارزیابی قرار گرفت.مواد و روش‌ها: در این مطالعه با استفاده از روش ریام به منظور ارزیابی اثرات زیست­ محیطی اطلاعاتی به صورت میدانی از محل دفن زباله شهرستان ارومیه جمع‌آوری شد. سپس با استفاده از روش ریام تاثیر فعالیت‌های مختلف موجود در پروژه مورد ارزیابی قرار گرفت. همچنین عوامل مهم و تاثیرگذار توسط مجموعه‌ای از کارشناسان حوزه محیط­ زیستی در چهار بخش فیزیکی–شیمیایی، بیولوژیکی–اکولوژیکی، فرهنگی–اجتماعی و اقتصادی–عملیاتی طبقه‌بندی شده است. به هرکدام از عوامل براساس اهمیت وضعیت و ارزش زمانی امتیازدهی صورت گرفته است. طریقه امتیاز‌دهی به این صورت است که با ضرب زیر معیارهای مربوط به اهمیت وضعیت، مقدار کلی این معیار مشخص می‌شود. همچنین برای معیار ارزش موقت، زیرمعیارهای آن با هم جمع می‌شوند. پس از به دست آمدن این معیارها با ضرب این دو معیار با هم امتیاز محیط‌زیستی (ES) پروژه محاسبه می‌شود.نتایج و بحث: براساس مطالعه‌‌ای که انجام شد مشاهده شد بیشترین امتیاز منفی در صورت ادامه دفع به این روش برای اجزای بیولوژیکی-اکولوژیکی برابر 402- بوده است. همچنین کمترین امتیاز منفی از بین سایر اجزا موجود برای اجزای اقتصادی–عملیاتی برابر با 109- به ­دست ­آمده است. تنها امتیاز مثبت مربوط به اجزای اجتماعی–فرهنگی و جز امرار معاش ‌می‌باشد. همچنین امتیاز حاصل برای اجزای فیزیکی–شیمیایی 351- و برای اجزای اجتماعی–فرهنگی 114- به ­دست ­آمد. که دلایل این امتیازات منفی عدم توجه درست به حجم زباله تولید شده توسط مردم، نبود سیستم تصفیه شیرابه، عدم وجود پوشش گیاهی منطقه دفن زباله شهری، دفن غیراصولی و غیربهداشتی، فاصله حمل و ... می‌باشد. عملیات دفع با روش فعلی علاوه بر ایجاد آلودگی زیست ­محیطی، بسیار هزینه‌بر نیزمی­ باشد. بیشترین مقدار هزینه در این روش صرف حمل و نقل، نیروی انسانی و عملیات خاک‌برداری و خاک‌ریزی می‌شود. علاوه بر این هزینه‌های مالی، متاسفانه در سال‌های اخیر از بین رفتن خاک‌های کشاورزی اطراف محل دفن زباله شهری باعث مهاجرت مردم از روستاهای اطراف این محل نیز شده است. این عمل باعث ایجاد آلودگی زیادی شده و مانع تبدیل و بازیافت پسماند می‌شود.نتیجه‌گیری: نتایج این مطالعه نشان داد اگر عملیات دفع زباله به همین صورت ادامه پیدا کند آسیب‌های محیط‌زیستی جبران ناپذیری به زیست‌بوم منطقه وارد خواهد شد. برای جلوگیری از این خسارات لازم است راهکارهای عملی ارائه شده و در بخش مدیریت تجدید نظری نسبت به ادامه این روش صورت گیرد. همچنین با توجه به نزدیکی اتمام ظرفیت محل دفن پسماند در این منطقه به دلیل پرشدن آن، پیشنهاد می‌شود در صورت اقدام به ایجاد یک محل جدید برای دفن پسماند حتما مطالعاتی از قبیل زمین‌شناسی، گیاه‌شناسی، ژئوتکنیکی و ... صورت پذیرد. همچنین به ­نظر می‌رسد ایجاد یک کارخانه بازیافت زباله در کاهش حجم زباله بسیار تاثیر­گذار خواهد بود.