Şemseddin ed-Dameğânî ve Ehl-i Sünnet’e Yaklaşımı

Abstract

7./13. yüzyılda Irak’ta yaşadığı tahmin edilen Şemseddin ed-Dameğânî, el-Cevheretü’l hâlisa adlı eserinde dönemindeki mezhepleri kendi anlayışı ve müşahede ettikleri çerçevesinde genel olarak tasnif etmiştir. Mezhep mensuplarının, birbirlerini herhangi bir ölçü tanımaksızın tekfir etmelerinden rahatsızlık duymuş ve bunun üzerine söz konusu metnini kaleme aldığını ifade etmiştir. Bu makalede, önce onun hayatı, eseri, bilgi kaynakları, Müslümanlar arasında ortaya çıkan fırkaları tasnifte izlediği yol genel olarak ele alınmıştır. Sonra Ehl-i sünnet mezheplerine yönelttiği eleştiriler ve Ehl-i sünnete yaklaşımı açıklanıp, kısaca değerlendirilmiştir. Yöntem olarak da Dameğânî’nin elimizdeki tek eseri olan el-Cevheretü’l-hâlisa isimli metnini merkeze alarak, tarih biliminin yöntemleri çerçevesinde onun fikirlerinin betimleyici bir şekilde yansıtılmasına gayret edilmiştir. Veri toplama aracı olarak döküman incelemesi, toplanan verileri içerik analiziyle inceleme ve yorumlanmasının da uygun olduğu düşünülmektedir. Fikirleri eleştirilen Ehl-i sünnetin ana kaynaklarına da kimi zaman gidilerek bu fikirlerin sağlaması yapılmaya çalışılmıştır. Netice itibarıyla kendi döneminde mezhep mensuplarının birbirlerine karşı sergiledikleri ölçüsüz tutum ve görüşlerini eleştiren Dameğânî’nin kendisinin de Ehl-i sünnete yaklaşımında içinde yetiştiği geleneğin etkisi altında kalarak bir tavır sergilediği ve şikâyet ettiği husustan kurtulamadığı anlaşılmaktadır. Çalışmamız, Dameğânî’nin kendi eseri esas alınarak araştırma ve yayın etiği ilkeleri çerçevesinde kaleme alınmıştır.