Abstract
Bu makale klasik Osmanlı ceza kanunlarının derkenar notlarıyla tashihini ele almaktadır. Amaç bazı kanunname nüshalarında bulunan derkenar notlarının Osmanlı ceza kanunlarının gelişimindeki rolünü göstermektir. 15. yüzyılda ilk defa para cezalarını düzenlemek üzere çıkarılan ceza kanunlarına zamanla ağır cezaları düzenleyenlerin de eklenmesiyle temel ceza kodu teşekkül etmiştir. Bir sonraki yüzyılda yapılan ilavelerle ceza kanunları bazen şeriatın alanına girecek şekilde gelişimini sürdürmüştür. Ceza kanunlarının bu gelişimine yönelik yer yer bir reaksiyon olarak da okunabilecek derkenar notları, esas itibarıyla kanunların şeriat karşısındaki geçiciliğini hatırlatma gayesi taşır. Genellikle Nişancı Celâlzâde’ye nispet edilen notlar bilinçli bir şekilde temel ceza kodunu görmezden gelir ve neredeyse tamamen yeni eklenmiş kanunları hedef alır. Bu durum 15. yüzyılda teşekkül eden temel ceza kodunun şeriatın yanında bir tür kānûn-i kadîm vasfıyla daimi bir meşruiyet ve otorite kazanmış olduğuna işaret eder. Derkenarlarda en fazla tekrarlanan “Emr-i şer‘ mu‘teberdir, kānûnu yoktur” notu temel ceza koduna eklenmiş olan bazı yeni kanunların vazedici hükümdarın vefatıyla geçerliliğini kaybettiğine ve ilgili alanda şeriatın yeniden muteber hale geldiğine dikkat çeker. Yeni kanunlar içinde özellikle diyet ve tazmin gibi şeriatın alanında yer alması gereken telafileri düzenleyenler Nişancı’nın öncelikli hedefleri arasında yer alır. Bazı kanunların yürürlükten kaldırıldığını, arza muhtaç olduğunu ya da fıkhi yönden yanlış yazıldığını ifade eden notlara da rastlanır. Çalışma mezkur derkenar notlarını hedefledikleri kanunlarla birlikte incelemekte ve yorumlamaktadır.
Sign-in/Register to access full text options 
Free) 
Talk to us
Join us for a 30 min session where you can share your feedback and ask us any queries you have
Schedule a call
