Economic Life in the Shadow of War: Trade and Agriculture in Bursa During World War I Years

Abstract

Birinci Dünya Harbi insanlık tarihindeki en büyük felaketlerden biriydi. 1914 yılında başlayıp 1918’e kadar süren bu savaş Avrupa’dan Orta Doğu’ya, Afrika’dan Asya’ya ve hatta Amerika’ya kadar dünyanın dört bir yanını etkisi altına aldı. Tankların, uçakların, kimyasal silahların kullanıldığı savaşta, şehirler ve ülkeler harabe haline gelirken milyonlarca insan da hayatını kaybetti. 
 Osmanlı Devleti ise hem siyasî hem de iktisadî açıdan büyük sıkıntılarla uğraştığı bir dönemde bu savaşın içine sürüklendi. Birçok cephede çarpışan ve ekonomik bir çöküşün eşiğine gelen Osmanlı Devleti, artan gereksinimlerini sınırlı kaynaklarıyla dengelemeye çalıştı. Bu savaş Osmanlı şehirlerini de kıskacına aldı. Nitekim Osmanlı Devleti’nin önemli şehirlerinden biri olan Bursa, harbin doğrudan ve dolaylı tesirlerine maruz kalarak zorlu bir dönem yaşadı. Öyle ki savaşın uzamasıyla birlikte ortaya çıkan ekonomik problemler, işletmeleri ve fabrikaları olumsuz etkiledi. Emtia fiyatları olağanüstü derecede yükselirken, insanlar yaşamlarını sürdürmek için zorlu ekonomik şartlarla mücadele etmek zorunda kaldı. 
 Bu çalışma, Bursa İktisat Müdürü Vahid Bey’in 1916 ve 1917 yıllarına ait raporlarındaki verileri temel alarak, şehrin o dönemdeki tarımsal yapısını ve ticaret pratiğini değerlendirmektedir. Aynı zamanda savaşın yerel ekonomi üzerindeki etkilerini de açıklamayı amaçlamaktadır. Araştırmada, Osmanlı arşiv belgeleri ve alan yazınına başvurularak; nitel araştırma yöntemlerinden içerik analizi kullanılmıştır.