Działalność publicystyczna Kazimierza Kralczyńskiego w upowszechnianiu problematyki higieniczno-zdrowotnej w Galicji w drugiej połowie XIX w.

Dominika Uberman-Kluz

doi:10.17951/j.2018.31.2.39-59

Abstract

Kazimierz Kralczynski – a surgeon, specialist in midwifery, a castle and regional physician in Galicia – in the second half of the 19 th century published articles devoted to health issues, health prevention, and health education of the population of Galicia of those times. The analysis of his numerous types of writings enabled to reconstruct the health condition of the inhabitants of the region in the second half of the 19 th century. It has to be stressed that his journalist activity did not register the full picture of the poverty of the Galician villages, their health condition, the level of education and awareness of health issues. Instead, it showed the most dramatic instances indicating the need for disseminating and spreading knowledge in this area.

Highlights

Kralczyński w swojej działalności publicystycznej realizował dwa niezwykle ważne dla ówczesnej Galicji cele: pierwszy to upowszechnianie wiedzy medycznej i higieniczno-zdrowotnej, natomiast drugi to chęć zwrócenia uwagi środowiska lekarskiego oraz władz centralnych i lokalnych na potrzebę poprawy opieki medycznej, ochrony zdrowia, higieny publicznej i oświaty zdrowotnej, najbardziej pod tym względem zaniedbanej i zacofanej galicyjskiej prowincji, czyli galicyjskiej wsi i jej społeczności
Z opisu Friedberga wynika, że pseudolecznicza działalność cyrulików była rozległa: (...) cyrulik zęby rwie, cyrulik złamania i zwichnięcia kości prostuje; cyrulik jeśli jakiejś panience wypadnie dla uratowania pozorów przyzwoitości ukryć, co by za kilka miesięcy żywe i sromocące na jaw nie wyszło, to i temu poradzić potrafi; cyrulik przeprowadza lekowanie rtęcią tak wewnątrz jako też na zewnątrz, nawet arszeniku się nie zlęknie, cyrulik jest to człowiek wszechstronny, praktyczny, który swój czas i swoją naukę doskonale spieniężyć umie; – jego godna połowica także nie mało się trudni ratowaniem ludu wiejskiego, w chorobach jest prócz tego babką wyrobu akademii małomiasteczkowej (Friedberg 1865b, s. 247)
Kiedy podejmował trudne zagadnienie na łamach „Przeglądu Lekarskiego” czy „Medycyny Publicznej”, kierował się dobrem prostego człowieka, bo skoro znamy – jak pisał – „powody przyczyniające się do przedwczesnej śmierci ludu wiejskiego, to nie możemy być tylko biernymi świadkami”

Summary

Introduction

Na temat stanu zdrowia ówczesnej ludności wsi galicyjskiej i przyczyn jej dużej śmiertelności na łamach „Przeglądu Lekarskiego” wypowiedział się Friedberg. Kralczyński w swojej działalności publicystycznej realizował dwa niezwykle ważne dla ówczesnej Galicji cele: pierwszy to upowszechnianie wiedzy medycznej i higieniczno-zdrowotnej, natomiast drugi to chęć zwrócenia uwagi środowiska lekarskiego oraz władz centralnych i lokalnych na potrzebę poprawy opieki medycznej, ochrony zdrowia, higieny publicznej i oświaty zdrowotnej, najbardziej pod tym względem zaniedbanej i zacofanej galicyjskiej prowincji, czyli galicyjskiej wsi i jej społeczności.

Results

Conclusion