Dwa sposoby wartościowania baby w przysłowiu Gdzie diabeł nie może, tam babę pośle

Sebastian Wasiuta

doi:10.17951/et.2019.31.227

Abstract

<p>Autor rozpoczyna od omówienia historii przysłowia Gdzie diabeł nie może, tam babę pośle, jego definicji oraz obecnych w nim stereotypów diabła i baby. Następnie pokazuje, że o ile początkowo przysłowie to wartościuje babę negatywnie (jest gorsza od diabła, bo bardziej skuteczna w szkodzeniu ludziom), o tyle współcześnie akcentuje się, że baba wbrew diabłu robi coś dobrego. Przysłowie to staje się pochwałą pod adresem kogoś, kto zwyciężył diabła, czyli przezwyciężył trudności.</p>

Highlights

Sebastian Wa siutaDwa sposoby wartościowania baby w przysłowiu Gdzie diabeł nie może, tam babę pośle
Przysłowie Gdzie diabeł nie może, tam babę pośle (NKPP baba 90) ma bogatą historię
genological qualifiers are used with the proverb in order to increase its persuasive potential

Summary

Sebastian Wa siuta

Dwa sposoby wartościowania baby w przysłowiu Gdzie diabeł nie może, tam babę pośle. Przysłowie Gdzie diabeł nie może, tam babę pośle (NKPP baba 90) ma bogatą historię. Współcześnie pierwotny ponury kontekst przysłowia Gdzie diabeł nie może, tam babę pośle – baba jest bardziej złowroga od diabła – stracił na znaczeniu, a baby nie uznaje się już za wiedźmę, akcentuje raczej jej spryt, zmyślność, umiejętność wybrnięcia z trudnego położenia. Typową sytuację użycia omawianej frazy paremicznej można przedstawić w bardziej swobodnym języku w postaci następującej formuły: ‘Jakieś sprawy od dawna układały się niepomyślnie, po czym przyszedł ratunek (= gdzie diabeł nie może, tam babę pośle) i w rezultacie obecnie jest już lepiej/dobrze’. Przysłowie Gdzie diabeł nie może, tam babę pośle częściej używane jest jako głos „z zewnątrz” niż „o sobie samym”, ale również częściej w odniesieniu do kobiety niż o mężczyźnie. Interesujące, że zmodyfikowane wersje liczą zazwyczaj siedem wyrazów (tyle, ile oryginał); w zgromadzonych materiałach są tylko trzy przypadki przekroczenia tej miary, zresztą zaledwie o jeden wyraz

Falencikowa wszystko załatwi kobieta sobie poradzi

Axiological conversion in proverbs