Diyabetik Ayağın İyileşmesinde Beslenme Tedavisinin Rolü Var mı?

Abstract

Tüm dünyada diyabetli hasta sayısı giderek artmakta ve buna eşlik eden komplikasyonların özellikle de diyabetik ayak ülseri (DAÜ) insidansı artmaktadır ki diyabet ile ilişkili ayak komplikasyonları en yaygın morbidite sebebidir. DAÜ’ye bağlı komplikasyonların yıllık insidansı %2’dir. DAÜ’nin tedavisi ve izlemi, hastanın yaşam kalitesinin arttırılması, infeksiyonun kontrol edilmesi, ampütasyon riskinin azaltılması ve ülkede ekonomik yükünün azaltması gibi sebeplerden dolayı önemlidir. Etkin diyabet yönetimi ile DAÜ komplikasyonlarını geciktirmek veya önlemek mümkündür. Tedavi ve önlemde ki hedefler; hasta eğitimi, iyi metabolik kontrol, risk faktörleri olan hastaların saptanması ve tedavisidir. Diyabetli bireyde yara iyileşmesi bozulmuştur. DAÜ, inflamatuvar cevabın uzaması, matriks yenilenmesinin gecikmesi ile karakterizedir. DAÜ’nün iyileşmesinin gecikmesi, tekrarlayan infeksiyonların varlığı, hastaneye yatış sıklığının artması morbidite ile ilişkilidir. Bu başarısızlığı önlemek için tedavide multidisipliner yaklaşım önemlidir. DAÜ’de yara iyileşmesinde glisemik kontrolü sağlamak için medikal tedavilerle birlikte tıbbı beslenme tedavisi gerekmektedir. Beslenme tedavisindeki önceliğin ve beslenme desteği gereksiniminin belirlenmesinde beslenme durumunun değerlendirilmesi önem taşımaktadır. Besin ögelerinin alımının yetersiz olması inflamatuvar sürecin uzamasına, fibroblast proliferasyonunun azalmasına ve kollajen sentezinin bozulmasına neden olarak yara iyileşmesini geciktirmektedir. Malnutrisyon varlığı da yara iyileşmesini olumsuz etkiler. DAÜ’lü hastaların %84.8’inde beslenme durumunun bozulmuş olduğu gösterilmiştir. DAÜ’nün şiddeti ve bununla ilişkili inflamatuvar yanıt, besin ögesi eksikliklerini şiddetlendiren negatif protein metabolizmasıyla ilişkilidir. Optimal beslenmedeki amaç yara iyileşmesinin sağlanmasıdır. Beslenme durumunun düzeltilmesinde enerji, makro ve mikro besin ögeleri eksiğinin tamamlanması yara iyileşme sürecini olumlu etkilemektedir. Besin ögesi takviyesi tamamlayıcı terapötik bir önlem olabilir. DAÜ’leri tedavi etmek için kanıta dayalı bir kılavuz bulunmamaktadır. Bağışıklık fonksiyonunu etkileyen, yetersiz beslenme ve kötü glisemik kontrole neden olan risk faktörleri beslenme tedavisi ile iyileştirilebilir. Sonuç olarak, yeterli enerji, protein, vitamin ve mineral alımı sağlayan beslenme tedavisi, bağışıklık fonksiyonunu en üst düzeye çıkarmaya yardımcı olabilir. DAÜ’lü hastalar sağlıklı beslenmeye teşvik edilmelidir.