Determining the Graphical Literacy Levels of the 8th Grade Students

Abstract

Problem Durumu: Grafikler konusunun yasamimizda ve matematik ogretim programlarinda onemli bir yere sahip olmasi, ogrencilerin grafikler konusu ile ilgili zorluklar yasadiklarinin ortaya koyulmasi ogrencilerin grafiklerle ilgili yeterliklerinin belirlenmesi ihtiyacini ortaya cikarmaktadir. Arastirmalarda grafiklerle ilgili farkli boyutlar uzerinde odaklanilmaktadir. Genellikle grafik okuma, olusturma ve yorumlama boyutlari ile ilgili arastirmalar yapilmaktadir. Ancak ogretim programi incelendiginde ogrencilerin sadece grafikleri okuma, olusturma ve yorumlama becerileri degil ayni zamanda farkli grafikler uzerinde karsilastirma yapmalari ve grafiklerdeki hatali durumlari fark ederek uygun degerlendirmeler yapmalari da beklenmektedir. Grafikleri dogru kullanabilmek ve grafiklerden uygun sekilde faydalanabilmek icin grafiklere tum yonleriyle hâkim olmak gerekir. Yani grafikleri okuma, anlama, yorumlama, olusturma, olusturulan grafiklerin uygunlugunu degerlendirme ve hatali olusturulmus grafiklerin farkinda olma gibi yeterliliklere sahip olmak gerekmektedir. Bu anlamda ogrencilerin grafik okuryazarliginin okuma, olusturma, yorumlama, karsilastirma, degerlendirme boyutlari acisindan resmedilmesi onemli gorulmektedir. Arastirmanin Amaci: Bu calismada 8. sinif ogrencilerinin grafik okuryazarliginin grafikleri okuma, yorumlama, olusturma, karsilastirma ve degerlendirme boyutlari ve grafik okuma duzeyleri acisindan resmedilmesi amaclanmistir. Bu amac dogrultusunda grafik karsilastirmaya iliskin gelistirilen yapida yer alan uc temel duzey (veri okuma, veriler arasi okuma, verilerin otesinde okuma) dikkate alinmistir. Arastirmanin Yontemi: Ortaokul 8. sinif ogrencilerinin grafik okuryazarliginin grafik okuma, olusturma, yorumlama, karsilastirma ve degerlendirme boyutlari bakimindan incelenmesini amaclayan bu calismada betimsel arastirma yontemi tercih edilmistir. Bu calismanin orneklemini iki ortaokulun 8. sinifina devam eden 46 ogrenci olusturmaktadir. Orneklem olarak 8. sinif ogrencilerinin secilmesinde ortaokul matematik ogretim programinda grafik konusu ile ilgili kazanimlarin hepsinin bu sinif seviyesine kadar gorulmesi etkili olmustur. Calismanin veri toplama aracini grafik okuryazarligi testi olusturmaktadir. Bu testte grafik okuryazarligi boyutlarina yonelik toplam 10 soruya yer verilmistir. Testte yer alan sorular hazirlandiktan sonra uzman gorusune basvurulmustur. Uzman gorusu sonrasi sorularda gerekli duzenleme ve degisiklikler yapilarak testin son hali verilmistir. Ogrencilerin testte yonelik cevaplari nitel olarak analiz edilecektir. Her bir soru icin olasi cevaplar mantiklilik derecesine gore kategorik olarak puanlanmistir. Ogrencilerin her soru icin cevaplari kategorik puanlama cetveline gore degerlendirilmistir. Arastirmanin Bulgulari: Ogrencilerin testte iliskin basarilarinin 22,1 puan ortalama ve 8 standart sapma oldugu gorulmustur. Testten alinabilecek maksimum puan 53 iken en basarili ogrenci 38, en basarisiz ogrenci ise 3 puan alabilmistir. Ogrencilerin tamamina yakininin grafik okuma boyutuna yonelik sorulari dogru cevapladigi gorulmektedir. Grafikteki verileri okuyarak dogrudan bu veriler yardimiyla islem yapmalarini gerektiren veri okuma ile ilgili sorularda ogrenciler basarili olabilmistir. Ogrencilerin grafik yorumlama boyutu ile ilgili cevaplari degerlendirildiginde ust duzey cevaplarin cok az yer aldigi gorulmektedir. Ogrenciler grafikte verilen bilgileri, soruda istenilen bilgiler arasinda iliskiyi kurmada zorlanmislardir. Grafiklerde verilerin ortalamalarini almalari gereken durumlarda frekans sayisini goz ardi ederek dogrudan x veya y ekseninde yazan degerlerin aritmetik ortalamasini almislardir. Ayrica ogrenciler grafik yorumlama boyutunda matematiksel islem gerektiren sorularda daha cok hata yapmislardir. Ogrencilerin grafikleri olusturma boyutunda basarilarinin grafik turune gore degistigi gorulmektedir. Grafik olusturmada ogrenciler uygun grafik turu secmeme, yanlis olceklendirme yapma ve verileri uygun sekilde yerlestirememe seklinde hatalar yapmislardir. Grafikleri karsilastirma ve degerlendirme boyutunda ogrenciler genel olarak basarisiz olmuslardir. Ozellikle de verilerin otesinde okuma duzeyinde cevaplar sunamamalari bu boyutlarda basarisiz olmalarinda etkili olmustur. Bu anlamda ogrenciler grafik okuma ile ilgili tanimlanan duzeylerden veri okumada basarili iken verilerin otesinde okuma duzeyinde etkili cevaplar sunamamislardir. Arastirma Sonuc ve Onerileri: Bu calismada ogrencilerin grafik okuryazarligina iliskin basarilarinin dusuk oldugu gorulmektedir. Baska bir deyisle grafik okuryazarligi ile ilgili beklenen duzeyde bir davranis sergileyememislerdir. Ogrenciler ozellikle grafikleri karsilastirma, uygun baglam veya grafik turunu belirleme, grafiklerdeki hatalari fark edebilmede basarisiz olmuslardir. Baska bir ifadeyle, veriler arasi okuma ve verilerin otesinde okuma duzeylerine iliskin zorluk yasamislardir. Bu basarisizliklar grafiklerle ilgili etkinliklere dayali ogretimlerin yetersiz olmasindan da kaynaklanabilir. Bu anlamda ogrencilerin grafik okuryazari olarak yetistirilmelerinde grafik okuryazarligi boyutlarini temel alan ogrenme ortamlarinin tasarlanmasina olan ihtiyac ortaya cikmaktadir. Bunu basarmada ise kuskusuz ogretmenlerin grafik okuryazarligi seviyeleri ve ogretimsel aktivitelerin niteligi de onemli olmaktadir. Ogrenme ortamlarinda grafik okuryazarliginin nasil ortaya ciktigina yonelik calismalar yapilabilir. Ilerleyen calismalarda ogretmenlerin grafik okuryazarlik duzeylerini belirleyen calismalar yapilabilir ve ogretmenlerin grafik okuryazarligi acisindan donanimli olmalarini saglayacak duzenlemeler dikkate alinabilir. Ogrencilerin grafik okuryazarligi boyutlarini basarmada yeterli duzeyde olmadiklari gorulmektedir. Bu ise grafik karsilastirma duzeylerinde de basarisiz olduklarina isaret etmektedir. Ogrencilerin cevaplari genel olarak veri okuma duzeyi ile sinirli kalmistir. Calismalarda ogrencilerin veri okuma duzeyinde daha basarili olduklarini, veriler arasi okumada hatalar yaptiklarini belirtmislerdir. Ayrica ogrencilerin “verilerin otesinde okuma” duzeyinde en cok zorluk yasadiklarina dikkat cekmislerdir. Bu duzeyin bilinmeyen durumlara yonelik tahminde bulunma ve cikarim yapmayi gerektirmesinin bu basarisizlikta etkili oldugu dusunulmektedir. Bu anlamda ogrencilerin grafik okuryazarligi duzeylerinin gelistirilmesi gerektigi ihtiyaci ortaya cikmaktadir. Grafikleri ogretirken sadece veri okuma degil ayni zamanda veriler arasi ve veri otesinde okuma gibi farkli duzeylere de odaklanilmalidir. Grafik okuma duzeyleri ve bu calismada ele alinan grafik okuryazarligi boyutlarina iliskin yapi grafik okuryazarligi ile ilgili gelecekteki calismalarda kullanilabilir.