Determining The Criteria Used By Logistics Companies in Their Transport Activities to Europe and Ranking Destination Countries: An Application Based on Hybrid MCDM Methods

Abstract

Uzun yıllardır Ortadoğu’da devam eden savaşlar ve Ortadoğu ülkelerindeki istikrarsızlık Türkiye’de birçok sektörü etkilemiş, işletmelerin zararlara uğramalarına sebep olmuştur. Zarar gören sektörlerden biri de lojistik sektörüdür. Özellikle Hatay ilinde oldukça önemli bir geçim kaynağı olan lojistik sektörü Suriye Savaşı ile birlikte büyük bir sekteye uğramıştır. Savaşla birlikte taşıma maliyetleri yükselmiş, birçok işyeri işçi çıkarmış ve bazı işyerleri kapanmıştır. Hatay’da lojistik sektöründe yer alan işletmelerin büyük bir kısmı da rotasını Avrupa ülkelerine çevirmiştir. Bu çalışmada öncelikle lojistik sektöründe faaliyet gösteren firmaların Avrupa ülkelerine taşımacılık faaliyetlerini gerçekleştirirken dikkat ettikleri kriterlerin belirlenmesi ve bu kriterlerin önem sıralarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Devamında elde edilen kriterler baz alınarak taşımacılık faaliyetlerini gerçekleştirmek istedikleri alternatif Avrupa ülkelerinin sıralanması amaçlanmıştır. Hatay ilinde faaliyet gösteren lojistik firmalarının gittikleri Avrupa ülkelerinde baz aldıkları kriterler literatür taraması ve uzman görüşü ile belirlenmiştir. Bu kriterler örneğin geçiş belgesi yeterliliği, UBAK Kotaları, ülkeye özgü kurallar, yakıt maliyetleri, Avrupa’daki sürüş yasakları, gümrük vergileri ve dönüş yükü bulamama gibi kriterlerdir. Hatay'dan Avrupa ülkelerine taşımacılık yapan lojistik firmaları için kriterlerin ağırlıklandırılması ve sıralanmasında hibrid çok kriterli karar verme tekniklerinden faydalanılmıştır. Kriterlerin ağırlıklarının belirlenmesinde SWARA tekniği kullanılmıştır. Kriterlerin ağırlıkları belirlendikten sonra, çalışmanın ikinci aşamasında Avrupa ülkelerinin sıralaması için MOORA-Oran, MOOSRA ve TOPSIS yöntemi kullanılmıştır. Çalışmada firmalar için en önemli kriterlerin dönüş yükü bulma, geçiş belgesi yeterliliği, UBAK kotaları olduğu, firmaların taşımacılık faaliyetlerini gerçekleştirmek istedikleri ülkelerin öncelikle İngiltere ve İsveç olduğu ortaya çıkmıştır. Çalışma, ulaştırma hizmeti sunan taraflar ve lojistik şirketleri için politika önerileri sunmakta ve aynı zamanda şirketleri iyileştirme alanları hakkında da yönlendirebilmektedir.