DETERMINATION OF URBAN SPRAWL AND TRANSFORMATION PROCESS: THE CASE OF DİYARBAKIR

Abstract

Kadim bir kent olan Diyarbakır’ın mekânsal gelişiminin incelendiği bu araştırmada kentin zamansal ve mekânsal ölçekte gelişim ve dönüşüm sürecinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Diyarbakır’da kentleşme süreci, Cumhuriyet öncesi ve Cumhuriyet Dönemi olmak üzere iki başlıkta incelenmiştir. Cumhuriyet öncesi dönemde, Suriçi’nin mekânsal gelişimi tarihi veriler ile akademik çalışmalardan faydalanılarak oluşturulmuştur. Cumhuriyet Dönemi’nin mekânsal gelişiminin belirlenmesinde ise temel veri kaynağı olarak ortofotolar kullanılmıştır. Ortofotoların güncel hâlihazır konut verileri ile örtüştürülmesiyle kentin zamansal ve mekânsal gelişimi daha doğru bir şekilde ortaya konulmaya çalışılmıştır. Araştırma bulguları, 20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren kentleşme sürecinin hızlandığını ve aynı yüzyılın son çeyreğinde en büyük alansal artışın yaşandığını göstermektedir. 2000’li yıllardan itibaren ise hem yatayda hem de dikeyde gelişim ve dönüşüm süreci hızlanmıştır. Sonuç olarak, 1930’larda Suriçi’nden ibaret olan kent, günümüze kadar konut alanlarında 10 kat büyüme yaşamıştır. Analiz sonuçları, kentsel gelişim yönünün neredeyse bütün dönemlerde batı-kuzeybatı eksenli olduğunu göstermiştir. Günümüzde olduğu gibi gelecekte de, kentin Elazığ Caddesi ile Şanlıurfa Bulvarı üzerinde ve yakın çevresinde gelişimini sürdüreceği tahmin edilmektedir.