De mislukte missie van mr. Maarten van Naarden als luitenant-stadhouder van Stad en Lande 1541-1557

F Postma

doi:10.18352/bmgn-lchr.6143

Abstract

Maarten van Naarden’s failed mission as lieutenant-stadholder of the province of Groningen, 1541-1557In November 1557, Maarten van Naarden resigned from his post as lieutenant-stadholder of the province of Groningen and left the province after staying there for sixteen years. Van Naarden’s resignation was preceded by a number of conflicts with the Groningen town council and the States of the province. However, these conflicts were neither confined to Van Naarden nor the province of Groningen. They had also taken place in other provinces in the Northeast of the Netherlands. What makes Van Naarden’s clash with the Groningen provincial authorities in the 1550s so important is that it clarifies the principles that were at stake. These principles were less apparent in the conflicts between the representatives of the central government in Friesland, Overijssel and Gelderland. It was a struggle in which Van Naarden tried, as his opponents rightly saw it, to introduce the ‘constitution’ of Utrecht in the town and county of Groningen. In Utrecht, which had been annexed by Charles V in 1528, the autonomy of the province had been reduced to next to nothing. The only authority still resting with the States was the surveillance of the provincial dikes and waterways. All their other areas of authority had been taken over by the provincial court of which Van Naarden had been president between 1537 and 1541. To avoid the same thing happening to them, Van Naarden was ordered to appear before the Groningen States assembly in January 1556. At this meeting, the weakness of his position became crystal clear. None of the members took his side. Because the government lacked the means to keep Van Naarden in office, his withdrawal from Groningen was inevitable. What we see behind the story of Van Naarden more clearly than in the conflicts in the neighbouring provinces is the outline of the absolute state that Van Naarden’s superiors had in mind for the Netherlands.

Highlights

Het antwoord op die vragen vinden we evenmin in het artikel ‘Staatsvorming en persoonlijke vrijheden’ van W
Het Groningse verzet tegen het optreden van de in 1541 aangetreden luitenant-stadhouder Maarten van Naarden dat in de tijd samenviel met de door Woltjer onderzochte conflicten in Friesland en Amsterdam was immers niet zomaar een politiek geschil
Ze maken bijna paradigmatisch duidelijk wat in de jaren vijftig van de zestiende eeuw nu precies de twistpunten in het geschil tussen Brussel en Stad en Lande — en hun Oostnederlandse buren — waren

Summary

Introduction

Als ze ook maar over iéts anders zouden spreken dan wat er op de agenda stond, waren ze krachtens hun eed strafbaar aan lijf en goed.[77] Een ander onderdeel van zijn repertoire was dat het burgemeesters en raad verboden was zonder zijn toestemming brieven te schrijven aan of te ontvangen van vreemde steden en heren.[78] Tegelijk vergat hij, puttend uit zijn rechtskennis, waarschijnlijk ook nooit zijn gesprekspartners te vertellen dat volgens de regels van het gemeen recht, het gangbare Europese recht, een maatregel na drie keer zonder oppositie te zijn afgekondigd, automatisch kracht van wet kreeg.[79] In deze sfeer van toenemende polarisering waarin Van Naarden steeds het been stijf hield, besloten Stad en Lande in het voorjaar van 1555 hun zaak bij de centrale regering te bepleiten.

Results

Conclusion