Damgalama (Stigma) Düzeyini Tespit Etmeye Yönelik Yapılan Ölçek Geliştirme ve Uyarlama Çalışmalarının Metodolojik İncelenmesi

Abstract

Bu çalışmada Türkiye’de damgalamaya yönelik geliştirilmiş ve uyarlanmış ölçeklerin geliştirilme ve uyarlanma aşamalarına uygunluğu açısından incelenmesi amaçlanmıştır. Bu çalışmada ölçek geliştirme kapsamında hazırlanmış 27 araştırma irdelendi. İncelenen ölçeklerin örneklem büyüklüğü 95-1100 kişi arasında değişmektedir. Ölçeklerin çoğunluğu üç faktörlüdür (%40,7) ve madde sayıları 9-53 arasında değişmektedir. Ölçeklerin cevaplarında kullanılan likert tipi, çoğunda beşlidir (%51,8). Ölçeklerin 10 tanesinde kapsam geçerliliğinden bahsedilmemiştir. Çalışmaların tamamında açıklayıcı faktör analizine yer verilmiştir fakat doğrulayıcı faktör analizine 4 çalışmada değinilmemiştir. Test tekrar test yöntemi korelasyonları 6 çalışmada 0,70 in üzerinde bulunmuştur. Ayrıca 8 tane çalışmada da paralel test yöntemi kullanılmıştır. Cronbach’s alfa katsayısı tüm ölçeklerde 0,710-0,965 arasında değişmektedir. Ayrıca bazı çalışmalarda iç tutarlılığın belirleyicilerinden Spearman-Brown (13 ölçek) ve Guttman (7 ölçek) test iki yarıya bölünme analizleri gerçekleştirilmiştir. Kaiser-meyer-olkin (KMO) katsayısı ve Bartlett’in küresellik testi bir çalışma dışındaki tüm ölçeklerde ölçülmüştür. Sonuç olarak genel olarak ölçekler geçerlilik ve güvenilirlik açısından bazı yeterlilikleri gerçekleştirse de standartların arttırılmasına ihtiyaç vardır.