Czy warto wydawać antologie kazań? Na marginesie Kazań w kulturze polskiej. Edycje Kolekcji Tematycznych, red. Kazimierz Panuś, t. 1-3, Kraków 2014, ss. 1849.

Krzysztof Bracha

doi:10.17951/rh.2019.47.333-348

Abstract

Artykuł jest dyskusją wokół celów i metod wydawania antologii tekstów dawnych kazań w związku z wydaniem monumentalnej trzytomowej edycji liczącej w sumie 1849 stron druku, pt.: Kazania w kulturze polskiej. Edycje Kolekcji Tematycznych, red. K. Panuś, t. 1-3, Kraków 2014. Na omawianą edycję składają się trzy odrębne zbiory kazań tematycznych: Kazania maryjne, t. 1; Kazania funeralne, t. 2 oraz Kazania pasyjne, t. 3. Całość stanowi największe kompendium dawnych tekstów kaznodziejskich reprezentujących tradycję homiletyczną od średniowiecza do XXI w. w polskiej humanistyce. W trzech tomach umieszczono w sumie 69 edycji kazań w oryginale polskim lub w tłumaczeniach z języka łacińskiego, w kolejności: 33 maryjne, 15 funeralne oraz 21 pasyjnych. Razem kompendium zbiera mowy 62 kaznodziejów począwszy od średniowiecznych, m.in.: Peregryna z Opola, Mateusza z Krakowa, Mikołaja z Błonia, Stanisława ze Skarbimierza i Jana z Szamotuł oraz nowożytnych m.in.: Grzegorza Orszaka, Jakuba Wujka, Piotra Skargi, Krzysztofa Kraińskiego, Fabiana Birkowskiego i Szymona Starowolskiego i współczesnych Stefana Wyszyńskiego, Karola Wojtyły i Józefa Tischnera. Każdy tom poprzedzony jest odrębnym obszernym wstępem (R. Mazurkiewicza, K. Panusia, M. Skwary, J. S. Gruchały) z przedstawieniem stanu badań, wykazem skrótów oraz zasadami wydania i transkrypcji. Główną trudnością w przygotowaniu antologii był wybór metody edytorskiej, która w przypadku edycji z kilku epok nie mogła być jednolita, wybór autorów oraz umieszczenie w jednej serii kazań w tłumaczeniu z łaciny z kazaniami w oryginalnym brzmieniu staropolskim lub współczesnej polszczyzny. Strona edytorska jest przygotowana pod kątem kodykologicznym, filologicznym i rzeczowym. Pytania może zaś budzić strona językowa. Czy nie lepiej było w przypadku łacińskich kazań umieścić je w formie testimonium? Był to efekt kompromisu ze strony autorów między zachowaniem poziomu edytorskiego, a intencją szerszego udostępnienia „cennego materiału źródłowego do poznania dziejów języka, literatury, sztuki, kultury religijnej, duchowości i obyczajów”. Odpowiedź na postawione w artykule pytanie jest pozytywna. Warto, o ile edycja i aparat krytyczny idzie w parze z właściwą selekcją materiału oraz z komplementarnym, interdyscyplinarnym widzeniem kazań jako piśmiennictwa sakralnego, służącego duchowemu budowaniu i religijnemu nauczaniu, i w konsekwencji „czytanych” dziś jako „teksty kultury”, skarbnica idei i języka.

Highlights

More than four years have passed since the publication of the immense three-volume editorial and translation paper included in the title, it is worth recalling it by taking advantage of the accumulated years which seem necessary for appropriate distance and reflection of a more universal nature and implications
Would not it have been better to include the Latin sermons in the form of a testimonium? It was a result of the authors’ compromise between maintaining the editorial level, and the intention of making the ‘valuable source material for the history of language, literature, art, religious culture, spirituality, and customs widely available’
The presented compendium is a selection of Marian sermons (Mariale) belonging to the cycle de tempore, funeral sermons belonging to the cycle de communi and passion sermons from the cycle de sanctis. This is a small part of the great repertoire of the preaching literature at our disposal. It should be admitted at the beginning of this part of the article that the topic of preaching can never grow tiresome

Summary

Introduction

More than four years have passed since the publication of the immense three-volume editorial and translation paper included in the title, it is worth recalling it by taking advantage of the accumulated years which seem necessary for appropriate distance and reflection of a more universal nature and implications. The three volumes comprise a total of 69 editions of original Polish sermons and translations from Latin, in the following order: 33 Marian, 15 Funeral and 21 Passion sermons.

Results

Conclusion