Czy społeczeństwo może być sprawiedliwe? F. A. Hayek o pojęciu “sprawiedliwości społecznej”

Abstract

Tematem tekstu jest F.A. Hayeka krytyka pojęcia “sprawiedliwości społecznej” czy “dystrybutywnej”, sformułowana w jego książce Prawo, legislacja i wolność. Jej podstawę stanowi teoria ładu spontanicznego, oparta na przeciwstawieniu dwóch rodzajów porządku: wyrosłego, powstałego w wyniku przestrzegania przez jego elementy pewnych ogólnych zasad, oraz organizacji, powstałej przez świadome i celowe uporządkowanie elementów struktury. Głównym twierdzeniem Hayek głosi, że nowoczesne społeczeństwo, jako należące do ładów spontanicznych, nie podlega ocenom ze względu na sprawiedliwość i niesprawiedliwość. Takie ujęcie przeciwstawia się pewnym głęboko zakorzenionym intuicjom moralnym, których Hayekowską analizę i odrzucenie rekonstruujemy w środkowej partii tekstu. Jego resztę poświęcamy na krótką charakterystykę “pozytywnego” ujęcia sprawiedliwości Hayeka w zestawieniu z podobną teorią R. Nozicka.