Cumhuriyet Dönemi Popüler Kadın Dergilerinde Mizojini Etkilerinin İncelenmesi: Hayat Dergisi Örneği

Abstract

Bu çalışmanın amacı 70’ler Türkiye’sinde, dönemin önde gelen popüler kültür unsuru niteliğine sahip dergilerinde mizojinik unsurların varlığını görünür kılarak kadına yönelik olumsuz bakış açısını ve erkek egemen kültürün nasıl yaratıldığını ve pekiştirildiğini belirlemektir. Popüler kültür unsurları yoluyla topluma yansıtılan mizojini (kadın düşmanlığı), kadını içinde yaşadığı toplumda ikincil ve aşağı konumda gören her türlü düşmanca bakış açısı, tutum ve davranışı meşru göstermektedir. Bilindiği gibi kitle iletişim araçlarının, popüler kültürü besleyen ve yayan özelliği nedeniyle, toplumu şekillendirmedeki önemi yadsınamayacak kadar büyüktür. Buradan hareketle, bu çalışma 70’ler Türkiye’sinde örnek bir popüler dergide mizojinik (kadın düşmanı) unsurların var olup olmadığının tespitine odaklanılarak ele alınmıştır. Bu hedef doğrultusunda 70’ler Türkiye’sinin popüler dergilerinden biri olarak Hayat Dergisi, ilgili alanda yapılan literatür taraması sonucu ulaşılan kavramsal çerçeve temelinde mizojinik temalar açısından derinlemesine incelenmiştir. Bu amaca hizmet edecek şekilde, mizojinik tutumlar ve bu tutumların neden olduğu mizojinik sonuçlar olmak üzere, iki başlık altında yer alan on yedi mizojinik anlam taşıyan tema ile haber, reklam, köşe yazısı, fotoğraf, resim gibi verilerle eşleşen mizojinik sonuca ulaşılmıştır. Mizojini kavramının, “mizojininin kaynakları ve mizojininin sonuçları” şeklinde ikili bir sınıflama oluşturularak ulaşılan ve çalışmanın güvenirliğini arttırmak amacıyla üç ayrı kodlayıcının en az ikisinin birbirlerinden bağımsız olarak yaptıkları kodlamalarda mutabık oldukları mizojinik temalar, dergide ne oranda mizojinik unsur olduğunu ortaya koymuştur. Buna göre, mizojini dönemin popüler dergisi olan ‘Hayat Dergisi’nin, 1970’lerin başı, ortası ve sonu şeklinde bir mantık yürütülerek oluşturulan 1970, 1971, 1974, 1975, 1977, 1978 yıllarına ait 6 sayısında, toplamda 342 kez, dergi başına ise 57 kez tespit edilmiştir. Elde edilen bulgular ışığında mizojinik bakış açısının, 70’ler Türkiye’sinde toplumun en çok okuduğu dergilerden sadece bir tanesinde bu kadar çok sayıda yer almış olmasının, toplumda var olan mizojinik eğilimleri yüksek oranda ürettiğinin ve pekiştirdiğinin bir göstergesi olarak görülmektedir.