Concepts of Mislī and Qıyamī Goods in Islamic Fiqh and their Juridical Reflections

Abstract

İslam hukuk terminolojisinde mislî ve kıyemî ayrımı, malın sınıflandırılması içerisinde yer alan pek çok hükmün anlaşılmasında önemli rol oynayan ve üzerinde durulması gereken kavramlardandır. Kıyemî mal, çarşı pazarda benzeri bulunmayan mallar için kullanılırken mislî mal ise tam aksi için kullanılmaktadır. Bu tasnif malların mütakavvim ve gayr-ı mütakavvim tasnifinde olduğu gibi, eşyanın telef edilmesi durumunda tazmin edilip edilmeyeceği, eğer tazmin edilecekse ne şekilde tazmin edileceğiyle ilgili bir tasniftir. Ayrıca bu kavramlardan yola çıkılarak yani malın mislî veya kıyemî vasfına bakılarak yapılan muamelenin helal veya haram olduğuna hükmedilebilir. Bununla birlikte bu tasnifler meselelerin anlatımında tekrara düşmeden kavramsal atıfla konunun daha kolay anlaşılmasına katkı sunmaktadır. Bu makalede kıyemî ve mislî kavramların etimolojik tahlili yapıldıktan sonra mislî malların kıyemiye dönüşmesinin veya tam aksinin mümkün olabileceğine ve bu dönüşümün hangi şekillerde ortaya çıkacağına değinilmiştir. Buna ek olarak kıyemî ve mislî malların Riba, Selem ve Karz akdine konu olup olmayacağı meselesi mezheplerin görüşleri dikkate alınarak mukayeseli bir şekilde ele alınmaya çalışılacaktır.