Choroba Alzheimera - przegląd substancji leczniczych i ich pochodnych

Abstract

Choroba Alzheimera (AD) należy do chorób neurodegeneracyjnych. Pomimo iż pierwszy przypadek choroby Alzheimera odnotowano przeszło wiek temu ta nadal pozostaje ona schorzeniem o nie do końca poznanej etiologii. Istnieje kilka hipotez dotyczących procesu neurodegeneracji, jednakże z uwagi na brak dostępności modeli in vivo uniemożliwione jest podanie konkretnej przyczyny występowania choroby Alzheimera u ludzi. Dotychczas opisano zaledwie kilka specyficznych zmian w organizmie pojawiających się w przebiegu tej choroby, natomiast nie opracowano skutecznych leków mogących zatrzymać jej rozwój. Działanie aktualnie stosowanych leków ograniczone jest jedynie do poprawy funkcji poznawczych i ogólnego samopoczucia pacjentów. Do tej pory w leczeniu choroby Alzheimera zatwierdzono cztery substancje lecznicze: donepezil, rywastygminę, galantaminę i memantynę. W niniejszym artykule zaprezentowano krótką charakterystykę dostępnych na rynku farmaceutycznym leków stosowanych w leczeniu choroby Alzheimera, jak również wybranych substancji będących w III fazie badań klinicznych. Ponadto w pracy przedstawiono strategię ligandów wielofunkcyjnych wraz z opisem aktywności wybranych związków zawierających w swojej strukturze fragment cząsteczki jednego z leków stosowanych w terapii choroby Alzheimera, tj. donepezilu, rywastygminy lub galantaminy. Opisano wyselekcjonowane związki zsyntezowane na przestrzeni ostatnich pięciu lat. Biorąc pod uwagę wieloczynnikowy charakter choroby Alzheimera, wiele grup badawczych wykorzystuje strategię wielofunkcyjnych ligandów, które ukierunkowane są na więcej niż jeden cel biologiczny. Dużą grupę ligandów wielocelowych stanowią pochodne zawierające w swojej strukturze fragment jednego z inhibitorów acetylocholinoesterazy. Fragmenty te łączone są z różnego rodzaju związkami o znanym działaniu biologicznym. W rezultacie otrzymywane są pochodne wykazujące wielokierunkowe działanie, najczęściej właściwości inhibicyjne w stosunku do cholinesterazy oraz hamujące proces agregacji amyloidu β, a także działanie antyoksydacyjne i neuroprotekcyjne.