Büyük Doğu Krizi Çerçevesinde (1875-1878) Sırp Gazetelerindeki (Застава, Србски Народ, Српске Новине) Hersek İsyanı İle İlgili Yazıların Değerlendirilmesi

Abstract

Doğu Sorunu, 19. yüzyılda ortaya çıkan uluslararası bir diplomatik sorundur. Büyük Doğu Krizi ise Doğu Sorunu’nun gelişimindeki en dinamik dönemlerden biridir. 1875 yılında Hersek’te çıkan isyan kısa sürede gelişerek Şark Meselesi’nde yeni bir krize başlangıç teşkil etmiştir. Avrupa güçler dengesi çerçevesinde Büyük Güçlerin müdahalesiyle kriz uluslararası bir sorun hâline gelmiştir. Osmanlı Devleti’ni zor durumda bırakan bu isyanı takip eden süreçte yaşanan 1876 Bulgar İsyanı, 1876 Osmanlı-Sırp-Karadağ Savaşı, 1876 İstanbul Konferansı ile Panslavizm tüm ağırlığını hissettirmiş ve 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’na sebep olmuştur. Doğu Sorunu, Sırpların entelektüel seçkinleri için kaçınılmaz bir konuydu. Sırp entelektüel seçkinlerinin önde gelen üyeleri, o zamanlar Sırp halkı için en uygun olan çözümleri önermişler, isyan çıktığında Sırpların önemli gazeteleri o zamanların siyasi durumunu açık bir şekilde ortaya koymuşlardır. Hersek’te son zamanlarda meydana gelen olayları haber veren, Hersek ve Bosna’daki isyanlara ve Sırp halkına sempati duyan halk, Osmanlı Devleti’ne karşı savaş talep etmiştir. Seçkin Sırp politikacılar ve halk, Balkan halkı için Büyük Doğu Krizi konusunda savaşı tek çözüm olarak görmüşlerdir. Çalışmamızda üç gazetenin Застава, Србски НароД ve Српске новине, Hersek İsyanı ile ilgili yazıları, analiz edilecektir. 19. yüzyılın hem Sırp Prensliği’nde hem de Avusturya-Macaristan’da yaşayan Sırp önde gelen siyasi düşünürleri, dergi ve gazetelerde yazılar yazıp yayımlayarak Sırp halkı arasında kamuoyu oluşturmakla sorumluydular. Bu gazeteler o zamanlar Drina, Tuna ve Sava’nın iki yakasında yaşayan Sırplar arasında yaygın olarak okundukları ve bize o zamanın Sırp ulusal ilhamının ana duruş noktaları hakkında değerli bilgiler verdikleri için önemlidirler.