Burdurlu Çilzâde Mustafa Ağa (1801-1857)

Abstract

Bu çalışmanın amacı Tanzimat sonrasındaki yenileşme çağında, taşradaki güç odakları ile yöneticiler arasındaki ilişkiyi Burdurlu Çilzâde Mustafa Ağa’nın hayat hikâyesinden yola çıkarak incelemektir. Bilindiği gibi Osmanlı Devleti XIX. yüzyılda tüm enerjisini yeniliklere harcamıştır. Ülke her alanda çok ciddi bir dönüşüm yaşamıştır. Ancak bu dönüşümün taşrada ne kadar kabul gördüğü önemli bir tartışma konusudur. Kadimden gelen gelenekleri ya da insan davranışlarını değiştirmek o kadar da kolay olmamıştır. Art arda değişen idari, askerî ve mali değişime rağmen şehirlerdeki güç odakları değişmemiştir. Güçlü bir isim olan Mustafa Ağa da taşradaki her güç sahibi kişi gibi Burdur’a atanan resmî görevliler ile çatışmaktan çekinmemiştir. Onun biyografisi XIX. yüzyıl Osmanlı Devleti’ndeki yerel güçlerin kamu idaresine müdahale ve yönlendirmesine güzel bir örnek teşkil etmiştir. Tabii her güç sahibi yerel otorite gibi o da gücünü kişisel servetini artırmak için kullanmaktan çekinmemiştir. Çalışma tamamen birinci kaynaklara dayalı olarak gerçekleştirilmiştir. Bu bağlamda Devlet Arşivleri Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Burdur Şeriye Sicilleri ve salnamelerde yer alan bilgiler detaylı olarak tahlil edilmiş; belgenin tarihi, belgelerde kullanılan dil, kayıtlardaki isim ve mühürlere bakılarak belgeleri üretenlerin kimlikleri gibi açık olmayan ancak çok önemli ipuçları sunan hususlar dikkatle incelenmiş ve bu tür çalışmalarda nasıl bir yöntem izlenmesi gerektiğine dair dolaylı bir örnek ortaya konulmaya çalışılmıştır.