Budżetowe, społeczne i gospodarcze znaczenie podatku od towarów i usług w Polsce

Abstract

Przedmiot badań: Obowiązujący w Polsce podatek od towarów i usług został skonstruowa­ny i wprowadzony do systemu podatkowego w latach 90-tych ubiegłego wieku, tj. w okresie transformacji gospodarczej. Ówczesne uwarunkowania gospodarcze sprzyjały wdrażaniu instru­mentów przyspieszających tempo przechodzenia od gospodarki uspołecznionej do gospodarki rynkowej. W okresie obowiązywania był poddany licznym nowelizacjom celem dostosowania go do warunków gospodarki rynkowej, zasad wynikających z współczesnych teorii podatkowych czy implementowania umów międzynarodowych oraz prawa wspólnotowego. Konsekwencją licznych zmian podatkowych jest erozja prawa podatkowego, wzrost kosztów podatkowych oraz niestabilność. Z tego względu zarówno praktycy, jak i przedstawiciele świata nauki wskazują na potrzebę reformy systemu podatkowego, a zatem także podatku od towarów i usług. W tym kontekście zasadne jest podjęcie rozważań, co do określenia jego znaczenia w wymiarze budże­towym, społecznym i gospodarczym.
 Cel badawczy: Niniejszy artykuł ma na celu określenie znaczenia podatku od towarów i usług w ujęciu budżetowym, gospodarczym i społecznym. W związku z powyższym sformułowano tezę badawczą, zgodnie z którą podatek od towarów i usług stanowi istotne źródło wpływów budżeto­wych, natomiast jego charakter czyni go efektywnym instrumentem interwencji państwa w życie społeczne i gospodarcze. Dyskurs prowadzony jest w powiązaniu z prezentacją funkcji podatków w gospodarce rynkowej, koncepcją państwa oraz właściwościami tego podatku. Wykorzystując dane statystyczne, określono znaczenie badanego podatku jako źródła wpływów budżetowych. Po­średni charakter podatku wykorzystano jako determinantę jego znaczenia w ujęciu społecznym, natomiast jego gospodarcze znaczenie zostało przedstawione w oparciu o stymulacyjny charakter.
 Metoda badawcza: W opracowaniu zastosowano metodę analizy aktów prawnych, piśmiennic­twa w powiązaniu z metodą dedukcji.
 Wyniki: Podatek od towarów i usług stanowi istotne źródło dochodów budżetowych państwa oraz w ograniczonym zakresie może być wykorzystywany jako instrument interwencji państwa w procesy gospodarcze oraz społeczne.