İbrahim el-Yâzicî'nin Arap Diline Katkıları

Abstract

Tam adı İbrahim b. Nâsîf b. ‘Abdullah b. Nâsîf b. Canbolât b. Sa’d el-Yâzicî el-Hımsî’dir. 2 Mart 1847 tarihinde Beyrut’ta dünyaya gelmiştir. Edebiyatçı bir ailede doğup yetişmiş olması sebebiyle küçüklüğünden itibaren iyi bir eğitim alarak büyümüştür. Bu sayede çocukluk ve gençlik dönemlerinde şiir yazmaya başlamış ama daha sonra Arap dili ve edebiyatı çalışmalarına ağırlık vermek istediği için şiiri bırakmıştır.Kendisini yazar, şair, dilci, eleştirmen, öğretmen, gazeteci, bilim adamı (kâşif astrolog) ve sanatçı (resim, müzik, oyma, nakış ve süsleme) olarak gördüğümüz çok yönlü bu şahsiyet Arap dili için yaptığı çalışmalarla öne çıkmıştır. Hayatını adeta Arapçaya adayan el-Yâzicî, Arapçanın yaşadığı problemleri çözmek için gayret göstermiş; dilin doğru kullanılması, korunması adına birtakım değerlendirme ve önerilerde bulunmuştur. مجلة (dergi) kelimesini ilk kullanan kişi olarak Arapçanın yabancı kelimeler karşısında tahrifata uğramaması adına ta‘rîbin önemine vurgu yapmış ve 38 kelimeyi Arapçalaştırmak suretiyle dile kazandırmıştır. Sanayi, teknoloji ve benzeri alanlarda gelişen dünyanın gerisinde kalan ve modern sözcükleri bünyesinde barındırmadığı için yabancı dillerin istilasına maruz kalan Arapçayı korumak adına öncelikli olarak iştikakı gerekli görmüştür. Bunun için döneminde ihmal edildiğini düşündüğü bazı vezinlere, kelime türetiminde kullanılmasını önererek dikkat çekmiştir. Diğer dilcilerden ayrı olarak nahtın üçlü fiillerde olabileceğini iddia eden ilk kişidir. Ammîcenin fushânın yerini alacak kadar yaygınlaşmasına karşılık Arap halkını fasih olan dillerini korumaya çağırmıştır. Arap dili için yaptığı tüm çalışmalarında dilde aşırı titiz olması ve hataya tahammül edememesinin yanı sıra milliyetçi duygularla hareket etmesinin de büyük etkisi bulunmaktadır. O, Arapların içinde bulundukları atalet ve geri kalmış olma hallerinden silkinmelerini, tam bağımsız bir millet olarak yaşamaları gerektiği bilincine varmalarını ve bunun için herkesin üzerine düşeni yapmasını istemiştir. Yani hem halkın hem dilin bozulmasından duyduğu endişeler çalışmalarının tetikleyicisi olmuştur. el-Yâzicî’nın Arap dili ile ilgili araştırma ve görüşlerini kaleme aldığı makalelerinin kitaplaştırıldığı Ebhâs Lugaviyye, onun dil ile ilgili düşüncelerini ihtiva eden temel bir kaynaktır.