BİR ARŞİV BELGESİ KÂĞIT TÜRÜ OLARAK AYDINGER KÂĞIDININ RESTORASYONU

Abstract

Aydınger kâğıdı, kâğıt çeşitleri içerisinde özel bir malzemedir. Aydınger kâğıdı, şeffaflığı, pürüzsüz yüzeyi ve çok yönlülüğü nedeniyle icat edildiğinden beri birçok alanda çeşitli amaçlarla kullanılmıştır. Bu nedenle arşiv belgelerinde de sıklıkla aydınger kâğıt türüne rastlanmıştır. Arşivlerde yer alan şeffaf kâğıtlar, genellikle aynı yaştaki diğer kâğıt türlerine göre daha kötü fiziksel durumda olmaktadır. Bu tür kâğıtlarda tahribat; dış etkenlerin (uygun olmayan çevre ve saklama koşulları) veya iç etkenlerin (üretim süreci gibi) bir sonucu olarak ortaya çıkmaktadır. Genellikle görülen tahribatlar içinde; gevreklik, lekelenme, renk değişikliği, yırtıklar, çatlaklar, beyazlaşan kırışıklık ve buruşmalar, yok olmuş parçalar, bakır korozyonu, mantarlaşma, fotokimyasal bozulma durumları yaygındır. Bu çalışmada odaklanılan problem, bir arşiv belgesi kâğıt türü olarak aydınger kâğıdının konsolidasyonu/restorasyonu üzerine yetersiz arka plan bilgisidir. Çalışma kapsamında aydınger kâğıdının konservasyon süreci; restorasyon öncesi, restorasyon aşamalarındaki müdahaleler ve restorasyon sonrası olarak açıklanmıştır. Restorasyon öncesi aşama; ilgili eserin özelliklerini tanımlayacak nitelikte yazılı ve görsel belgeleme formlarının oluşturulmasını kapsamaktadır. Bu aşamada; kâğıt arşiv kaynaklarının belgelenme aşamasındaki sistematik eksikliğe dikkat çekilerek görsel ve yazılı belgeleme form önerisinde bulunulmuştur. İlgili eserlerin mevcut durumunun nitelikli bir şekilde tanımlanması ve belgelenmesi alınacak restorasyon kararlarının belirlenmesini etkilemektedir. Restorasyon aşamasında gerçekleşen müdahaleler ise; kâğıt yüzeyinin temizlenmesi, kâğıdın nemlendirilmesi ve düzleştirilmesi, eksik kısımların tamamlanması şeklinde sıralanırken restorasyon sonrası süreç ise kâğıdın saklanması/depolanması olarak açıklanmaktadır. Çalışmada yöntem olarak arşiv araştırması ve içerik analizi kullanılmış ve alanında uzmanlaşmış Yazma Eser Konservatörü’nün (sorumlu yazar) bilgi ve birikiminden faydalanılmıştır. Bu araştırmanın şeffaf kâğıtlar üzerine çalışacak ilgili araştırmacıların faydalanabileceği; şeffaf kâğıtların korunma sorununu değerlendirmelerine ve uygun koruma tedavisine karar vermeleri konusunda yardımcı olacak bilgiler sunduğu düşünülmektedir.