BELIEF IN GOD AND LOVE OF THE PROPHET IN NIZAMI GENCEVI'S "KHAMSA"

Abstract

Klasik dönem şiir yapıtlarının kendisine has özellikleri vardır. Belli üslup üzere kaleme alınan bu yapıtlar sahip oldukları iç ve dış bütünsellikleri ile önceki ve sonraki dönem şiir yapıtlarından ayrılmaktadır. Klasik dönem edebiyat örnekleri Allah’ın ve Hz. Peygamber’in övgüsü ile başlamakta ve eserin ithaf edildiği padişahın methi ile devam etmektedir. Klasik eserlerde özellikle Allah inancı büyük önem taşımaktadır. Aynı zamanda Peygamber sevgisi de klasik edebiyat örneklerinin vaz geçilmezidir. “Hz. Peygamber’in Miracı”, “Hz. Muhammed İçin Güzelleme” gibi başlıklar klasik Azerbaycan şiirinde çokça rastlanan Peygamber sevgisinin işlendiği bölümlerdendir. Bu bölümlerde şairler kendi düşünce dünyalarını ortaya koymuşlardır. Onlar, naklî, felsefî ve mantıkî delillere dayanarak Allah inancının diğer inançlardan üstün olduğunu ve Hz. Muhammed’in son peygamber olduğu üzerinde durmuşlardır. Klasik Azerbaycan edebiyatının en büyük temsilcilerinden biri hiç kuşkusuz Nizâmî Gencevî’dir. O, sadece Azerbaycan edebiyatının değil, aynı zamanda dünya edebiyatının büyük klasiklerindendir. Nizâmî Gencevî’yi diğer Türk şairlerinden farklı kılan özelliklerinden biri de ilk defa Azerbaycan-Türk edebiyatında “Hamse” (beşlik anlamına gelmektedir) yazmış olmasıdır. Aynı zamanda “Hamse”, Allah inancı ve Peygamber sevgisi açısından büyük önem kesb etmektedir. Bu çalışmada Nizâmî Gencevî’nin “Hamse”si pek çok açıdan değerlendirilecek, onun Tanrı ve peygamber sevgisini beyan eden orijinal fikirleri tespit edilerek araştırmaya tabi tutulacaktır.