BAZI DİN-İNANÇ VE KÜLTÜRLERDE RAḤMĀN KAVRAMININ TARİHİ SERENCAMI

Abstract

Raḥmān (rḥmn) kelimesinin oldukça uzun bir geçmişe sahip olduğu ifade edilmiştir. Suriye ve Güney Arabistan’daki çok tanrılı dinlerin yanı sıra Yahudilik, Hıristiyanlık ve İslam gibi tek tanrılı dinler tarafından kelimenin hangi çerçevede nasıl kullanıldığını incelemek ve kökeni hakkında bilgi verebilmek adına çalışmamızın önemli birtakım veriler sunacağı kanaatini taşımaktayız. Raḥmān kelimesinin en eski formu olarak kabul edilen rḥmn’ye pagan metinleri arasında yer alan Tell Fekherye ve Palmira Kitabeleri başta olmak üzere Ahikar’ın Öğütleri’nde rastlanmaktadır. Tevrat ve İncil’in yanı sıra Ma’arib ve Murayghan Kitabeleri gibi bazı Yahudi ve Hıristiyan metinlerinde, ayrıca Cahiliye Arap şiiri ve Kur’ân’ı Kerîm’de Raḥmān kelimesinin kullanıldığı görülmektedir. Çalışmamız, pagan bir ortamda doğduğu düşünülen Raḥmān’ın, ilerleyen zamanlarda Yahudi ve Hıristiyan bir bağlama dönüşmesinin arka planını, ayrıca Cahiliye Arap şiiri ve Kur’ân’ı Kerîm’de hangi anlamlarda ve nasıl kullanıldığını ortaya koymaya yönelik olacaktır.