Batman İli Efsaneleri

Abstract

Kültür, halk bilim alanına giren ve son zamanlarda oldukça önemsenen araştırma alanlarından bir tanesidir. Toplumların sözlü geleneğinden ortaya çıkan ve sonradan yazıya aktarılan efsaneler de somut olmayan kültürel miras çatısı altında değerlendirilen konulardandır. Batman ili efsaneleri özerine odaklanan bu çalışmanın temel amacı Batman iline ait efsanelerin toplanıp listelenmesi, tam metin olarak kayıt altına alınması, böylelikle korunup gelecek nesillere aktarılabilmelerinin sağlanmasıdır. Çünkü yapılan kapsamlı literatür analizi sonucunda, Batman efsanelerinin tümünü tam metin olarak kaydedip korunmasını sağlayan bir çalışmaya rastlanmamıştır. Çalışmanın bir diğer amacı ise, tam metin olarak elde edilen tüm efsaneleri içerik analizine tabi tutmak, böylece içeriklerin Batman kültürüyle olan bağlantısını ortaya koymaktır. Tarama yöntemiyle WEB ortamı ve yazılı kaynaklardan elde edilen Batman iline özgü 10 adet efsane listelenmiş, bu dokümanlar içerik analizine tabi tutulmuş, elde edilen veriler yorumlanarak çalışmaya aktarılmıştır. Çalışmanın sonucunda 10 adet efsane tam metinleriyle birlikte kayıt altına alınmış ve korunması sağlanarak gelecek nesillere aktarımı sağlanmıştır. Coğrafyası ve geçmişten gelen çok kültürlü yapısı sayesinde en fazla efsanenin Sason ilçesinden ortaya çıktığı tespit edilmiştir. En çok dağ motifinin işlendiği efsanelerde yasak aşk ve savaş konuları ele alınmıştır. Efsanelerin ağırlıklı olarak doğaüstü varlıklar ve güçler/mitik efsaneler türünde oldukları, kader, ölüm, taş kesilme, su ve şifa, mekan alt türlerinde oldukları tespit edilmiştir. Tarihi etiyolojik efsanelere de (2 adet) rastlanmıştır. İncelenen efsanelerin dili kolay anlaşılır, olay örgüsü karmaşadan uzaktır.