Azerbaycan Milli Halı Müzesi ile İstanbul Türk ve İslam Eserleri Müzesinde Bulunan Halıların Sergileme Tekniklerinin Karşılaştırılması

Abstract

Kültürel, sosyal ve ekonomik boyutu artarak önem taşıyan ve toplumsal kimliğimizin ayrılmaz bir parçası olan kültür varlıklarının korunması, birçok bilim dalını ilgilendiren kapsamlı bir konudur. Bu çeşitliliği anlamak, değerlendirmek ve kültürün sürekliliğini sağlamak amacıyla müzeler oluşturulmuştur. Müzelerin temel işlevlerinden ilki koleksiyonları koruyarak kuşaktan kuşağa aktarılmasını sağlayacak imkânlar oluşturmaktır. Yapılan araştırmalara göre, müzelerde tarih ve kültürün yaşaması; doğru depolama, sergileme tekniklerinin uygulanmasına ve doğru çevresel koşulların sunulmasına bağlıdır. Bu durum eserlerin ömürlerinin uzamasında etkin rol oynamaktadır. Bu çerçeveden bakıldığında her dönem beğenilen, tarihe tanıklık eden, büyük bilgi birikimine ve Türk insanının üstün estetik anlayışına sahip kıymetli bir eşya olan “halı”nın müzelerde sergilenmesi önem arz etmektedir. Kültürümüzü ve sanatımızı sergileyen müzelerde; sergilenme prensipleri bulunmaktadır. Bu kapsamda çalışmada Azerbaycan Milli Halı Müzesi ile İstanbul Türk ve İslam Eserleri Müzesi sergi alanlarındaki halı koleksiyonları incelenerek, sergileme teknikleri ile ilgili karşılaştırma yapılmıştır. İstanbul Türk ve İslam Eserleri Müzesi Mayıs 2022 yılında, Azerbaycan Milli Halı Müzesi Mayıs 2023 tarihlerinde ziyaret edilmiş birer hafta süreyle alan araştırması yapılmıştır. Alan araştırmalarına ek olarak literetür tarama, görüşme, gözlem ve belgeleme gibi nitel araştırma yöntemlerinden faydalanılmıştır. Araştırma süreçlerinde Azerbaycan Milli Halı Müzesi’nde 6.000 halı mevcuttur. 250 tanesi sergilenmekte olup diğerleri depoda tutulmaktadır. İstanbul Türk ve İslam Eserleri Müzesi’nde 2.065 adet kayıtlı halı olduğu bilgisine ulaşılmıştır. Teşhirde 57, depoda 1643, etütlük (sergiye hazır durumda olan) ise 165 adet halı bulunmaktadır. Bu kapsamda çalışmada Azerbaycan Milli Halı Müzesi ile Türk ve İslam Eserleri Müzesi sergi alanlarındaki halı koleksiyonları incelenerek, sergileme teknikleri ile ilgili karşılaştırma yapılmıştır. Her iki müzenin de sergileme prensiplerine uyduğu, sergileme tekniklerinin ise geliştirilebilir nitelikte olduğu sonucuna ulaşılmıştır.