Assessment of drought condition in Guilan Province using the Keetch–Byram Drought Index (KBDI) in accordance with the Percent of Normal Precipitation Index (PNPI)

Abstract

خشکسالی از جمله بلایای طبیعی است که نسبت به سایر پدیده‌های طبیعی در یک بازۀ زمانی طولانی اتفاق می‌افتد که به‌صورت متناوب جوامع بشری را از طریق اثرات منفی بر روی منابع آب و کشاورزی و به‌دنبال آن اقتصاد را دچار مشکل می‌سازد. پدیدۀ آتش‌سوزی از جمله عوارض خشکسالی است که باعث صدمات جبران‌ناپذیری به محیط زیست و اکوسیستم‌ها می‌شود. برای بیان کمی خشکسالی شاخص‌های گوناگونی وجود دارد. در این پژوهش با استفاده از شاخص‌های درصد از نرمال بارندگی (PNPI) و شاخص خشکسالی کچ-بایرام (KBDI) به بررسی ویژگی‌های زمانی و مکانی خشکسالی در چهار ایستگاه رشت، بندر انزلی، آستارا و منجیل استان گیلان، طی یک دورۀ آماری 30 ساله (1396-1366) پرداخته شده است. بر اساس مطالعات انجام شده، طبق شاخص خشکسالی KBDI طبقه خشکسالی نرمال 3/96 درصد طبقۀ خشکسالی متوسط، 6/3 درصد و طبقۀ خشکسالی شدید 5/0 درصد از سری‌های زمانی ماهانۀ منطقه را به‌طور میانگین به‌خود اختصاص داده است. از سوی دیگر نیز با تحلیل شاخص PNPI نیز درصد فراوانی طبقات خشکسالی نرمال، متوسط، شدید و خیلی شدید به‌ترتیب 9/68، 1/8، 5/7 و 4/15 درصد بوده است که به‌طور تقریبا مشابه تحلیل شاخص KBDI، با در نظر گرفتن درصد تجمعی طبقات خشکسالی منطقه، می‌توان خشک بودن عادی منطقه را استنباط کرد. از سوی دیگر شدیدترین سال خشک برحسب شاخص KBDI، سال 1367 و برحسب شاخص PNPI، سال 1389 بوده است. هم‌چنین طولانی‌ترین دورۀ‌ خشکی به‌طور تقریبا مشترک در هر دو شاخص بین سال‌های 1383 تا 1386 رخ داده شده است. در نهایت می‌توان اشاره داشت احتمال وقوع خشکسالی شدید بر اساس تحلیل سری زمانی گذشته به‌طور گسترده در ماه‌های تیر و مرداد بیش‌تر خواهد بود. نتایج مبین این واقعیت است که خشکسالی در این استان رو به افزایش است که به‌تدریج بر شدت آن نیز افزوده شده است. هم‌چنین با توجه به روند کاهشی بارش منطقه می‌توان انتظار رخداد خشکسالی بیش‌تری را داشت. بنابراین بهتر است، مدیران و کارشناسان در طی فعالیت‌های اجرایی خود از حیث پیش‌گیری و مدیریت منابع آبی و پوشش گیاهی در دو ماه تیر و مرداد توجه ویژه‌ای داشته باشند.