Arvurin eftir Guðruna Sjúrðardóttur og rættarstøðan í Føroyum 1403-1407

Abstract

Abstract In the article, the proceedings in a legal document from 1407 are compared with the provisions of the Land Law of king Magnus Lawmender from 1274. Furthermore, it is examined to what extent the document supports a hypothesis, which was based on the fragmentary source material from the time before, that the Faroe Islands and Shetland in the time after the establishment of the monarchical form of government in approx. 1280 and up to approx. 1360 was arranged as a special judicial district under Gulathing with traveling lawmen from Norway. It is shown that the letters from 1403-1405, which are reproduced in the document from 1407, are reproduced in thematic order, and that this was done to prepare the case for consideration in another judicial district, after the case had been completed in the Faroese circuit of the judicial district. Together with other hints in the content, the thematic arrangement of the document shows that in the early 15th century both the Faroe Islands and the Shetland Islands were separate circuits in the jurisdiction of the Norwegian Gulathing. Name material in the document provides indirect support for the hypothesis that lawmen from Gulathing also served in Shetland and the Faroe Islands in the 14th century. The document also shows that in 1403 a Shetlander held a high royal office in the Faroe Islands. Úrtak Í greinini verður málsgongdin í einum transskriptabrævi frá 1407 um arv samanborin við ásetingarnar í Landslógini frá 1274. Eisini verður kannað, í hvønn mun brævið stuðlar eini tilgiting, sum er grundað á tað ósamanhangandi keldutilfarið, sum finst úr tíðini frammanundan um, at Føroyar og Hetland í tíðini eftir at kongsstýrisskipan varð sett í verk umleið 1280 og fram til umleið 1360 vóru skipað sum eitt serstakt rættardømi undir Gulatingi við ferðandi løgmonnum haðani. Víst verður á, at brøvini, sum verða endurgivin í transskriptabrævinum og eru frá 1403-1405, verða endurgivin í evnislýsandi raðfylgju, og at hetta er gjørt fyri at fyrireika málið til viðgerð í einum øðrum rættardømi, eftir at tað var liðugt viðgjørt í tí føroyska rættardøminum. Saman við øðrum ábendingum í innihaldinum sýnir tann evnislýsandi skipanin í transskriptabrævinum, at í byrjanini av 1400-talinum vóru bæði Føroyar og Hetland egin rættardømi í Gulatings løgdømi. Navnatilfar í brævinum gevur óbeinleiðis stuðul til tilgitingina um løgmanssamband í 1300-talinum millum Gulating, Hetland og Føroyar. Eisini sýnir brævið, at í 1403 var ein hetlendingur kongligur umboðsmaður í Føroyum.