ARTVİN- ŞAVŞAT KIRSAL MİMARİSİNİN ÖZGÜN BİR ÖRNEĞİ: ZURABET EVİ

Abstract

Dogu Karadeniz'in, cok sayida calismaya konu olmus zengin dogasi, kirsal kulturu ve mimarisi, gunumuzde koy yasaminin ortadan kalkmasi ve hidroelektrik santral projeleri gibi nedenlerle yasanan ekonomik ve kulturel degi­sim sonucu cesitli baski ve zorlamalarla karsi karsiyadir. Dogal cevre, kentlesme cabalari ve yerel dokuyu dik­kate almayan kalkinma politikalari sonucunda, kimi zaman geri donusu mumkun olmayacak sekilde hasar gor­mektedir. Kirsal alanlarin korunmasi ve gelistirilmesine dair mevzuattaki yetersizlik, yanlis politikalar, bilgisiz­lik, ilgisizlik ve degisen yasam kosullari nedeniyle yoredeki mimari kulturun surekliligini saglamak zorlasmistir. Bu makalede, Artvin-Savsat'a bagli Balikli Koyu'ndeki Zurabet Evi tanitilmaktadir. Bu yapi, malzeme ve yapim sistemi acisindan yorenin en iyi korunmus orneklerinden biridir. Genis bir bahce icinde kendine ait samanlik­la birlikte yer alan yapi, ahir kati, yasama hacimlerinin bulundugu giris kati ve ambar katindan olusmaktadir. Konut, buyuk olcude karabogaz adi verilen ahsap yigma teknigiyle insa edilmistir. Yorede yikanma yeri gibi mekanlar, kilit gibi yapi ogeleri de dahil olmak uzere herseyin ahsaptan uretildigi, metal baglantilarin kullanil­madigi bir yapim gelenegi bulunmaktadir. Balikli'da 20. yuzyil ortalarina kadar yerel malzeme, geleneksel yapim sistemi ve ozgun detaylarla insa edilen konutlarin ve ticari yapilarin yerini gunumuzde niteliksiz beton yapilasma almaktadir. Yoredeki ahsap konut gelenegini devam ettirebilmek, gerek yeni yapim, gerek bakim-onarim asamasinda ahsap malzeme ve nitelikli usta sikintisi yasandigi icin zorlasmakta, bu zorluk yore halkinin ozgun mimari gelenekleri terk etmesini hiz­landirmaktadir. Calisma kapsaminda Zurabet Evi detayli olarak belgelenmis, mekanlara ve yapi ogelerine kullanicilarin ver­dikleri isimler kaydedilerek, yerel yapi terimleri sozlugu olusturulmustur.