Aşırılıkçı Düşünce Biçimi Ölçeği Türkçe Uyarlama Çalışması

Abstract

Amaç: Psikologlar, radikalizm ve terörle ilişkili aşırılıkçı bireylerin psikolojik alt yapısını ve özelliklerini anlamaya ve tanımlamaya çalışmış, bu bireylerde psikopatoloji veya ruhsal bozuklukların yaygın olduğunu bulmuşlardır. Psikolog Dr.Stankov ve ark. bu bulgulardan hareketle bireylerin ve/veya grupların aşırılıkçı düşünce biçimlerini çeşitli eksenlerde değerlendirmeye olanak sağlayacak ''aşırılıkçı düşünce biçimi'' (militant extremist mindset) ölçeğini geliştirmiştir. Ölçek, kişinin militan aşırılığın prototip eğilimlerine uygunluğunu ölçme, hangi bireylerin/grupların şiddete eğilimli olacağını önceden tahmin etme ve teröre yatkın bireyleri/grupları tespit etme amacıyla geliştirilmiştir. Bu araştırmanın amacı, ''aşırılıkçı düşünce biçimi ölçeği'nin (militant extremist mindset) Türkçe uyarlama çalışmasının yapılmasıdır. Ölçek ile bireylerin, militan aşırıcılığın prototip eğilimlerine uygunluğunu ölçmek ve hangi grupların şiddete eğilimli olacağını tahmin etmek ve teröre yatkın grupları tespit etmektir. Gereç ve Yöntemler: Çalışmaya, 18-72 yaşları arasında 285 kadın ve 215 erkek olmak üzere toplam 500 kişi katılmıştır. Ölçeğin dil geçerliliği; grup çeviri yöntemi, içerik/kapsam geçerliliği; Davis tekniği, yapı/kavram geçerliliği ise açıklayıcı faktör analizi ve doğrulayıcı faktör analizi (DFA) ile yapılmıştır. Ölçeğin güvenilirlik analizi; Cronbach alfa katsayısı, madde-toplam korelasyon puanları, test-tekrar test analizi ile yapılmıştır. Bulgular: DFA analizinde maddelerin 4 faktör tarafından temsil edildiği belirlenmiştir. Model uyum indeksleri olan İyi Uyum İndeksi [Goodness of Fit Index (GFI)]=0,94, Düzeltilmiş İyi Uyum İndeksi [Ad-justed Goodness of Fit Index (AGFI)]=0,92, Yaklaşık Hataların Ortalama Karekökü [Root Mean Square Error of Approximation (RMSEA)]=0,05, Karşılaştırmalı Uyum İndeksi [Comparative Fit Index (CFI)]=0,89 olarak hesaplanmıştır. İç tutarlılık için Cronbach alfa değeri 0,67-0,86 arasındadır. Tüm maddeler ile ölçek puanı arasındaki ilişki istatistiksel olarak anlamlıdır. Sonuç: Türkçeye çevirisi yapılan formdan elde edilen değerler, 'Aşırılıkçı Düşünce Biçimi Ölçeği'nin geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğunu göstermektedir.